Waar o waar staat witte Nissan Evalia van Rien Mertens? Die vraag hield veel mensen elf dagen lang bezig. De man uit Brabant had zijn auto 'ergens' in Utrecht geparkeerd maar wist niet meer waar. Zijn zoon begon een zoektocht, tientallen tips stroomden binnen. Want, zeggen velen: dit is zó herkenbaar. "Zoiets groots kwijtraken is heel menselijk", stelt ook een geheugenexpert.
Had hij zijn auto geparkeerd ten zuiden van Utrecht, of in het noorden van Nieuwegein? Op een kaartje kleurde Evan, de zoon van Rien Mertens, de gebieden waar gezocht was paars. Dat kaartje had hij op Facebook gedeeld: er is ook buiten Utrecht, in Odijk en Bunnik, gezocht. Het kaartje werd veelvuldig bekeken, geliket en gedeeld en is ook opgepikt door regionale media. Met succes: de auto van Rien is inmiddels gevonden.
"Mijn zoon, die het interactieve kaartje bijhield, kreeg een bericht dat de auto gezien is in een parkeergarage", laat Rien aan RTL Nieuws weten. Langs de snelweg, bij de A28, is een P&R, waar Rien had geparkeerd.
Heel erg blij
Inmiddels staat zijn telefoon van Rien roodgloeiend. "De vaste lijn gaat al een paar keer over tijdens dit gesprek, waarschijnlijk over dat mijn auto gevonden is. Maar ik ben hartstikke blij. Heel fijn. Nu weet ik waar ik aan toe ben. Als je iedere keer moet wachten op een bericht, dat is niet fijn. Maar nu kunnen we actie ondernemen."
Elf dagen was de Nissan vermist. Rien was donderdag 18 april vanaf de parkeerplek met zijn fiets verdergegaan naar zijn afspraak en kon zich ná die afspraak niet meer herinneren waar hij geparkeerd had. 'Hij denkt dat hij ongeveer 7 kilometer heeft gefietst naar zijn afspraak in het centrum van Utrecht', aldus zijn zoon op Facebook.
"Heel menselijk", zegt Rudolf Ponds, klinisch neuropsycholoog bij het Amsterdam Universitair Medisch Centrum, over de actie van Rien. "En iedereen kent dit fenomeen vermoedelijk wel. Dat je achteraf zegt: verdorie, ik heb helemaal niet opgelet, ik had haast."
Saaie omgeving?
Hoewel Ponds het moeilijk vindt te zeggen wat er bij deze man mis is gegaan ('ik ken zijn situatie natuurlijk niet') weet hij wel dat onze hersenen moeite hebben iets als de parkeerplek van een auto te onthouden in een saaie omgeving waar bijvoorbeeld alle straten en gebouwen op elkaar lijken. "En dat is toch vaak het geval, op veel plekken in Nederland. En het wordt helemaal moeilijk als je ook niet zo'n goed richtingsgevoel hebt."
We doen heel veel gedachteloos. "Je auto ergens neerzetten en ondertussen met degene naast je in de bijrijdersstoel praten, of nadenken over de afspraak waar je naar op weg bent, kan prima. Omdat dat parkeren, uitstappen, de deur op slot doen, allemaal automatismen zijn waarbij we de omgeving niet in ons op hoeven te nemen."
Shit, was de voordeur wel op slot?
Die gedachteloosheid is te vergelijken met mensen die van huis zijn en ineens denken: shit, heb ik mijn voordeur wel op slot gedaan? Is de oven wel uit? Of twee mensen die al kletsend door de stad lopen: die kunnen vaak ook niet meer opsommen waar ze allemaal langs zijn gewandeld. Nog een goed voorbeeld: je loopt naar boven om iets te pakken, staat in je slaapkamer, en denkt: wat kwam ik hier ook alweer doen?
Ponds: "Er zijn op één dag heel veel handelingen die we automatisch, zonder nadenken, doen."
Ons brein heeft aanwijzingen nodig om dingen op te slaan. Markeringspunten. "Als jij je auto bij die ene brillenzaak parkeert waar je een heel leuke bril in de etalage zag liggen, dan onthoud je de parkeerplek ineens wél. Alle dingen waar je aandacht voor hebt, onthoud je."
Maar er zijn niet altijd herkenningspunten die ons opvallen. Die onze aandacht trekken. "Daarom moet je jezelf, bijvoorbeeld bij het parkeren van een auto, er echt op wijzen. Even stilstaan en tegen jezelf zeggen: wat zie ik om me heen? Desnoods een foto maken. Als we de context om ons heen bewust even bekijken, blijven de herinneringen haken."
Niks geks aan
Een ander fenomeen is dat je jezelf soms 'enorm kan vergissen'. Ponds: "We kunnen heel sterke voornemens hebben dat we iets gaan doen: ik zet de auto daar neer, zodat ik op tijd ben en dan zo en zo lang moet lopen... Dan is het plan zó sterk, dat het in je geheugen een actie is geworden. Ook als je het uiteindelijk niet hebt gedaan."
Dus ook dat kan nog met de auto van Rien Mertens gebeurd zijn. En wederom: "Niks geks aan. Vooral als je ouder bent, kun je dit soort foutjes maken. Maar ook jonge mensen vergeten veel. We denken dat we heel veel onthouden, maar we onthouden véél meer niet dan wel. Heel veel informatie gooien we gewoon meteen weer weg, vooral informatie die op elkaar lijkt. En dat is maar goed ook, want anders zouden we wel een erg vol hoofd hebben."
