Rapport: persvrijheid in Europa blijft achteruitgaan en staat in sommige landen zelfs op haar ‘laatste benen’

De persvrijheid is afgelopen jaar in heel Europa achteruitgegaan en staat in sommige lidstaten zelfs „op zijn laatste benen”. Dat is de conclusie van een maandag uitgekomen jaarlijks rapport van mensenrechtenorganisatie Civil Liberties Union for Europe (Liberties). Het rapport is tot stand gekomen in samenwerking met 37 ngo’s in 19 Europese landen.

Bewijzen van de „voortdurende erosie” van mediavrijheid zijn volgens Liberties wijdverbreide aanvallen op journalisten en overheden die de toegang tot informatie beperken. Het probleem beperkt zich lang niet alleen tot landen met sterk antirechtsstatelijke regeringen. Ook landen waar een groot deel van de nieuwsmedia in handen zijn van een klein aantal eigenaren lopen gevaar, aldus Liberties. Nederland wordt in dit geval specifiek genoemd: bijna alle Nederlandse kranten, waaronder NRC, zijn in handen van Mediahuis of DPG.

Een negatieve uitschieter is (opnieuw) Hongarije, waar publieke media onder controle van de regering van de radicaal-rechtse minister-president Viktor Orbán staan. Ook vloeien disproportioneel veel overheidssubsidies in Hongarije naar nieuwsmedia die hun kritiek op de regering achterwege laten. De groeiende zorgen over persvrijheid in Italië, waar onlangs nog een kritische monoloog over het fascisme van de Italiaanse publieke omroep werd geweerd, worden door Liberties ook onderstreept.

In heel Europa worden journalisten in hun werk belemmerd door geweld, intimidatie en surveillance. Zo worden journalisten met regelmaat op zwakke gronden voor de rechter gesleept, om journalistieke middelen uit te putten en publicaties tegen te houden. Deze vorm van juridische intimidatie wordt strategic lawsuits against public participation (ook wel ‘SLAPPs’) genoemd, en moet in de toekomst worden bestreden met een nieuwe Europese ‘anti-SLAPP-richtlijn’ — maar de effectiviteit daarvan moet nog worden bewezen.

Lees ook Bestuur hoger onderwijs schiet vaak met ‘grofste geschut’ op onwelgevallige artikelen