Tot twee jaar geleden hadden Maaike, haar broertje Ruben en hun ouders een zorgeloos leven. In één dag veranderde dat. Ruben verongelukte en werd maar 12 jaar. Voor broertjes en zusjes die achterblijven, is meestal niet de juiste hulp, merkte ook Maaike (19), die aan RTL Nieuws haar verhaal doet.
Als Maaike terugdenkt aan Ruben, ziet ze de leuke dingen voor zich die ze samen met haar broertje deed. Op bed liggen, samen TikTok-filmpjes kijken, dat Ruben erbij kwam zitten als Maaike met haar vrienden was. "Ruben hield van gezelligheid. We lachten heel erg veel", zegt Maaike. "Hij was een echte levensgenieter."
Tuurlijk mist ze haar broertje. Ondanks het leeftijdsverschil van meer dan vijf jaar deden ze heel veel samen. "We waren net een tweeling", lacht Maaike. Vooral zwemmen was een gezamenlijke passie.
Fiets in stukken
Het was 14 juni 2022 toen het onvoorstelbare gebeurde. Maaike was net op school en haar moeder belde. Ruben had een ongeluk gehad op weg naar hun opa en oma. Hij was op de fiets aangereden door een auto en ernstig gewond naar het ziekenhuis gebracht. "Ik hoorde aan de stem van mijn moeder dat het niet goed was", zegt Maaike.
Ze kwam even later langs de plek van het ongeluk. "Ik zag zijn fiets in stukken en de auto die hem had aangereden. Zijn tas stond aan de rand van de weg." Maaike wist toen wel dat het er heel slecht uitzag.
Haar gevoel werd die middag in het ziekenhuis bevestigd. Ze zag daar het gezicht van haar vader en wist genoeg. "Hij vroeg aan de dokters of Ruben dood zou gaan en die bevestigden dat gelijk. Ik besloot dat ik hem niet meer hoefde te zien. Ik wilde me hem graag herinneren zoals ik hem kende."
Beste maatje
Maaike voelde zich na het overlijden van haar broertje helemaal leeg. "Ineens was mijn beste maatje er niet meer." Haar vader, die als brandweerman vaker te maken had met mensen die met een plotselinge dood van geliefden worden geconfronteerd, zei vanaf het begin: 'We moeten blijven praten. We moeten elkaar niet kwijtraken.' Maaikes ouders betrokken haar bewust bij hoe de uitvaart eruit zou zien. Dat vond ze erg fijn.
Er kwamen veel mensen langs bij het kapotgeslagen gezin, ook hulpverleners. "Ze vroegen aan mijn ouders wat ze nu gingen doen, met werk en zo. Aan mij vroegen ze niet hoe het verder ging met school en werk. Het leek of ik er niet echt bij hoorde."
Maaike wist niet goed wat ze moest doen. "Ik heb na het ongeluk veel gezorgd voor anderen. Voor m'n ouders, opa en oma, oom en tante. Ik wou dat het met hen goed ging. Mezelf? Dat zag ik later wel." Hierdoor liep ze vast.
"Rouwen doet iedereen op zijn eigen manier, maar kinderen hebben de neiging weinig te laten zien"
Zoals het Maaike verging, gaat het vaker, zien ze bij Fonds Slachtofferhulp. Kinderen en jongeren die een rouwproces doormaken, laten vaak weinig zien van hun emoties. Daardoor is niet altijd te herkennen of ze hulp nodig hebben in hun rouwproces.
Deze organisatie, die opkomt voor de (rechts)positie van slachtoffers en nabestaanden, heeft daarom een manier bedacht waarmee ouders en kinderen eerder in gesprek met elkaar kunnen raken. De rouwmeter voor kinderen is ontwikkeld in samenwerking met een aantal kinderen en onderzoekers van de Universiteit Twente, Universiteit Utrecht en Rijksuniversiteit Groningen.
Klachten in kaart
De rouwmeter, die eerder ook voor volwassenen is ontwikkeld, helpt kinderen die een dierbare zijn verloren om door middel van een vragenlijst om hun klachten in kaart te brengen. Het gaat bijvoorbeeld om intense boosheid, verdriet, vervlakking van emoties en andere signalen die soms kunnen duiden op een verstoord rouwproces.
Via de rouwmeter kunnen kinderen én hun ouders beoordelen of ze baat hebben bij specialistische hulp. Dat is belangrijk, vindt Fonds Slachtofferhulp, want hoe eerder kinderen passende hulp krijgen, hoe groter de kans dat hun verdere leven niet in het teken van slachtofferschap staat.
"Rouwen doet iedereen op zijn eigen manier, maar kinderen hebben de neiging weinig te laten zien, terwijl het verdriet echt niet minder is", zegt onderzoeker Lonneke Lenferink van Fonds Slachtofferhulp. "Als ouder of verzorger is het dan fijn om te weten hoe het gaat en of het kind baat kan hebben bij professionele hulp. Tijdige hulp na een verlies kan voorkomen dat kinderen vastlopen op school, thuis of in hun sociale leven."
Dat had ook Maaike enorm kunnen helpen, zegt ze zelf. Het heeft maanden geduurd voor ze zich echt realiseerde dat Ruben er niet meer was. "Ik vroeg nog weleens aan mijn vader: hoe laat komt Ruben thuis?" Op een gegeven moment ging het niet goed meer met Maaike. "Papa en mama zagen dat toen ook. Ik heb toen specialistische hulp gekregen." Ze deed onder meer EMDR-therapie, wat bij haar hielp.
Maaike is blij dat de rouwmeter voor kinderen er is. "Kinderen moeten geholpen worden na zoiets heftigs. Luister naar hen. Het is niet zomaar iets. Dat besef je zelf niet als kind."
'We doen Rubendagen'
Na het overlijden van Ruben maakte Maaike een cursus af waar Ruben mee bezig was bij de reddingsbrigade en mocht ze zijn certificaat ophalen. "Hij zou daar heel blij mee zijn geweest. Zwemmen en de reddingsbrigade waren onze passie."
Maaike denkt vaker aan 'wat Ruben gedacht of gedaan zou hebben'. "Dan weet ik dat hij zou willen dat ik positief ben. Samen met papa en mama hebben we nu 'Rubendagen', waarop we leuke dingen doen. We proberen zoveel mogelijk te genieten, zoals hij dat ook deed."
