Kortere lontjes vragen om nieuwe methode: NS-klas leert met geweld omgaan
Het loopt de spuigaten uit met agressie in de trein. Daarom beginnen de NS met een nieuw lesprogramma voor treinpersoneel.
‘Welkom bij de BOA basisopleiding, lesdag 1’, staat er op het digibord. Het klaslokaal in het NS Leercentrum, vlak om de hoek bij Amersfoort Centraal, loopt vol met geüniformeerde leerlingen. ‘Veiligheid & Service’ staat er op hun schouders. Twaalf mannen en drie vrouwen pakken hun multomap erbij, waarop in grote letters staat: Het BOA ov-boek. Achterin het lokaal is een treincoupé nagebouwd.
Dit zijn de mensen die het veiliger en aangenamer moeten maken in de Nederlandse treinen en op de perrons. Buitengewoon opsporingsambtenaren in opleiding zijn het, maar dan dus met als specialiteit het personenvervoer. En ‘buitengewoon’ moet je tegenwoordig zijn voor dit werk want geweldsincidenten en ander naar gedrag tegenover treinpersoneel komen vaker voor. Vorige week lag in het hele land het openbaar vervoer drie minuten stil uit protest tegen het toegenomen wangedrag.
De maat is vol, en niet alleen door het recente incident waarbij een conductrice werd mishandeld. In het afgelopen jaar werden er 1042 geweldsincidenten tegen NS-medewerkers geregistreerd, een stijging van 8 procent ten opzichte van 2022. Het gaat in de meeste gevallen om bedreigen, bespugen of lichamelijk geweld. Naast het aanstellen van meer veiligheidsmensen en de inzet van bijvoorbeeld bodycams, is deze opleiding een van de maatregelen die NS nemen om collega’s weerbaarder te maken.
Hoe ga je om met iemand met een mes?
Het is aan senior leerbegeleider Emile Ram (34) om dat deze klas bij te brengen. Het is hem wel toevertrouwd. “Ik ben zelf tien jaar V&S’er geweest en zelfs nog even conducteur. Inmiddels geef ik hier zes jaar les. Vandaag dus aan mensen die medewerker veiligheid & service willen worden.”
Ook voor de ervaren Ram is het vandaag spannend. De opleiding is namelijk volledig op de schop gegaan. Aangepast aan de ruwere maatschappelijke werkelijkheid. Met de korte lontjes-kennis van nu, zou je kunnen zeggen. Zo is er een module opgenomen in de opleiding die is gericht op het herkennen van verwarde personen en hoe je met deze reizigers om moet gaan. Die was er voorheen niet.
Ram: “En er is nu veel meer aandacht voor training in fysieke vaardigheden”. In het centrum wordt bijvoorbeeld geoefend op een judomat. “Maar ook: hoe ga je om met iemand met een mes?”, zegt Ram. Later in het leertraject oefent de klas levensechte situaties met een acteur. Vandaag beginnen de NS-studenten bij nul. Ram geeft ze 25 weken lang les. Na 20 weken mogen zijn leerlingen al ‘in het echie’ aan de bak. De hele klas (leeftijd tussen 22 en 46 jaar) staat al op de loonlijst bij de NS.
Treinklieren
Maar voor ze daadwerkelijk de trein op mogen, moeten ze veel weten. Regels, wetten, hoe je een proces verbaal opmaakt, zelfs passages over staatsinrichting en het Koningshuis staan er in de dikke multomap. “Niet nodig voor dit werk, maar altijd handig voor het geval een reiziger ernaar vraagt”, grapt een klasgenoot. Toch zijn de mogelijkheden en onmogelijkheden van deze baan een serieuze zaak. Wat mag je nu precies wel en niet als V&S’er? Waar liggen de grenzen van je bevoegdheden? De Nederlandse Spoorwegen maken zich hard om de zeggenschap van trein-boa’s te verruimen, maar dat is ingewikkeld vanwege bijvoorbeeld privacy-regels.
Om op te kunnen treden tegen treinklieren, moet je als medewerker veiligheid en service bijvoorbeeld zelf hebben geconstateerd dat iemand zich heeft misdragen. Enkel een melding van een reiziger of conducteur is niet genoeg. “Je komt voor allemaal dilemma’s te staan”, zegt Ram. “Bovendien staan deze collega’s straks onder druk als ze eenmaal in functie zijn. Met dat uniform aan verwacht de omgeving van je dat je handelt. Maar dat is ook wat de mensen in deze klas willen. Zij zochten niet naar een baan zonder reuring.”
Dat klopt, zegt Tara van Rooy (27) in de pauze. Ze laat zich absoluut niet uit het veld slaan nu de berichten over agressie in de trein zo vaak het nieuws halen. “Ik wist goed waar ik aan begon en houd ook wel van spanning. Ik heb nog niet met geweld te maken gehad, maar er moet echt tegen opgetreden worden.” Van Rooy werkte eerder in de horeca en ging na de Kunstacademie aan de slag met 3D-animaties. “Maar ik wilde niet alleen maar achter de computer zitten. Ik wilde meer voor de maatschappij gaan doen. Meer in contact komen met mensen. Dan is dit wel vet, hoor.”
Lees ook:
Boa Jorn van der Zee: ‘De dag nadat ik geslagen was, werkte ik anders’
Overal stopten zaterdagavond de treinen met rijden, om stil te staan bij de golf geweldsincidenten tegen ov-personeel. Jorn van der Zee (47) werkt deze avond en werd ooit zelf mishandeld als kaartjescontroleur.
NS leggen treinen stil na nieuw incident: ‘Het geweld moet echt stoppen’
De NS hebben schoon genoeg van geweld tegen conducteurs en machinisten. Daarom stonden zaterdag de treinen even stil.