De Nederlandse regering heeft sinds de eeuwwisseling bijna tweehonderd buitenlandse machthebbers en politici hoge onderscheidingen gegeven. Dat blijkt uit gegevens van het ministerie van Buitenlandse Zaken, opgevraagd door RTL Nieuws. Het vaakst geeft Nederland onderscheidingen aan onze buurlanden, België en Duitsland. Opvallend: ook Oman scoort zeer hoog.
Het Nederlands Koninklijke Huis heeft goede banden met de sultan van Oman en zijn familie. In 2012 ging toenmalig koningin Beatrix op staatsbezoek en kregen de sultan en maar liefst 14 ministers de allerhoogste Nederlandse onderscheiding. Zelfs de minister van Religieuze Zaken en de minister van Toerisme in Oman kregen een onderscheiding.
Ritueel bij officiële bezoeken
Het uitwisselen van onderscheidingen is onderdeel van het ritueel bij officiële staatsbezoeken. Het is 'een uitdrukking van respect', om de 'goede relaties tussen de twee landen' te laten blijken. Vaak gaat het om aanwezige machthebbers bij bijvoorbeeld een staatsbanket.
Het vaakst werd de allerhoogste onderscheiding in de Orde van Oranje-Nassau uitgereikt: Ridder Grootkruis. Het lintje voor gewone burgers is de laagste graad, voor premiers en ministers wordt de hoogste graad gekozen.
RTL Nieuws deed een beroep op de Wet Open Overheid om een overzicht te krijgen van alle buitenlandse staatshoofden, regeringsleiders en ministers die sinds 2000 zijn onderscheiden door de Nederlandse regering.
Ranglijst per land:
Geen Poetin
Maar het is geen automatisme. Of iemand een onderscheiding krijgt, is een besluit van de minister van Buitenlandse Zaken. Afwegingen zijn volgens het ministerie 'internationaal gebruik, onderlinge verhoudingen, verwachtingspatronen en gevoeligheden'.
Zo zijn er geen onderscheidingen uitgereikt aan de Russische president Poetin of Russische ministers, ondanks de twee staatsbezoeken die sinds 2000 zijn geweest. Ook bij het staatsbezoek aan China zijn geen onderscheidingen uitgereikt aan presidenten, regeringsleiders of ministers, zo blijkt uit het overzicht.
'Soberheid' of niet
Buitenlandse Zaken kan geen afweging geven per land, maar zegt van geval tot geval te bekijken 'of uitwisseling van decoraties toegevoegde waarde heeft voor de bilaterale betrekkingen en voor de uitstraling van het bezoek'. Ook wordt gekeken naar het andere land: hebben zij ook soortgelijke onderscheidingen om te overhandigen?
Het ministerie zegt 'soberheid' te betrachten, al is dat bij 15 machthebbers uit Oman niet gelukt. Naast regeringsleiders en ministers komen ook topambtenaren en hoge functionarissen uit de hofhouding in aanmerking voor een decoratie. Dat leidt soms tot lange lijsten, zoals bij het staatsbezoek in Japan.
Corruptie
Op het overzicht van onderscheiden presidenten, premiers en ministers staan verschillende politici die later zijn veroordeeld. Zo is de Franse president Chirac (onderscheiden in februari 2000) later veroordeeld tot een voorwaardelijke celstraf vanwege corruptie.
Ook de Braziliaanse president Lula da Silva (onderscheiden in maart 2003) en de Thaise premier Shinawatra (onderscheiden in januari 2004) zijn veroordeeld voor corruptie.
Voor zover bekend heeft Nederland de onderscheidingen niet ingetrokken. Dat kan wettelijk wél, als iemand tot een onherroepelijke gevangenisstraf van tenminste één jaar wordt veroordeeld, zo schreef toenmalig minister Blok.
Emiraten en Brunei
Ook leiders in omstreden landen hebben hoge Nederlandse onderscheidingen ontvangen. Naast de vijftien onderscheidingen voor de machthebbers in Oman staan ook de Verenigde Arabische Emiraten op de lijst. Zo heeft Nederland in 2012 de twee hoogste machthebbers van de Verenigde Arabische Emiraten onderscheiden.
Verschillende mensenrechtenorganisaties, zoals Human Rights Watch en Amnesty International hebben kritiek op de situatie in de Emiraten. Mensenrechten worden geschonden, activisten en dissidenten worden in slechte omstandigheden opgesloten.
Ophef over Brunei
In 2019 ontstond ophef over de hoogste onderscheiding voor de sultan van Brunei, nadat het land sharia-wetten had ingevoerd. Verschillende Kamerleden vroegen om de onderscheiding in te trekken, maar dat wilde de toenmalige minister van Buitenlandse Zaken niet.
Intrekken zou 'niet bijdragen aan een inhoudelijke discussie over internationaal recht', aldus de minister.
Bekijk hier een overzicht van alle onderscheiden staatshoofden, regeringsleiders en ministers sinds 2000:
Tip de redactie
Weet jij meer over dit onderwerp of wil je een misstand melden? Dan kun je de redactie (anoniem) tippen. Klik hier om ons berichtjes en foto's te sturen via WhatsApp naar dit nummer: +31641663754 of mail naar onderzoek@rtl.nl. Je gegevens nemen we in behandeling volgens ons privacystatement.
