Het jaar van de Oranjes: van Máxima-soap tot Spanje-vlucht
Zaterdag wuiven de Oranjes het Nederlandse volk toe in Emmen. Wat voor jaar heeft het koninklijke kerngezin achter de rug? Van viral grapjes tot broccoli met rijst: lees het in deze royal roundup.
Waar zouden de Oranjes het vrijdagavond tijdens het diner in Paleis Huis ten Bosch over hebben? Hun outfits voor Koningsdag? Nemen ze nog gauw een factsheet van de Rijksvoorlichtingsdienst door over gaststad Emmen? Of heeft de avond voor Koningsdag wat weg van een oudejaarsavond, waarop het koninklijke kerngezin samen terugkijkt?
We zullen het niet weten – uiteraard, zo gaat dat met royals om wie beroepshalve geheimzinnigheid hangt. Maar wie terugkijkt, ziet dat de Oranjes een professioneel kabbelend jaar hebben gehad, maar wel met de nodige persoonlijke rompslomp: de veiligheidssituatie van Amalia, die noodgedwongen in Spanje woonde afgelopen jaar.
Een blik op de agenda leert dat de koning een iets grotere werkethos aan de dag heeft gelegd sinds Koningsdag vorig jaar: zijn agenda was voller dan het jaar ervoor. Máxima schroefde het aantal activiteiten afgelopen jaar juist ietsje terug. Het koningspaar schepte in hun agenda nadrukkelijk ruimte voor gesprekken over de oorlog in Gaza, die onder Nederlanders sterk leeft.
Weinig koninklijke relletjes
Ook opvallend: er waren weinig grote koninklijke relletjes, behalve dan rond geldzaken. Voor heel 2024 komen de kosten voor het koningshuis neer op 55 miljoen euro, bleek op Prinsjesdag. Dat is 11 procent meer dan vorig jaar – de hoogste toename sinds het aantreden van de koning tien jaar geleden. Dat zorgde voor boegeroep.
Afgelopen jaar stonden de koning en koningin er richting het Nederlandse volk minder alleen voor. Naast de rol die Beatrix en andere Oranjes speelden, stonden hun twee oudste dochters vaker voor de camera: Amalia (20) en Alexia (18) hadden een actievere rol, passend bij hun leeftijd en functie als kroonprinses en prinses-op-de-reservebank.
Ook verhield de koninklijke familie zich dit jaar kritisch tot haar eigen koninklijke geschiedenis. Zo loopt er een onderzoek naar het koloniale verleden van de Oranjes, waartoe de koning zelf opdracht gaf. Ook benoemde de koning dit jaar in het slavernij-excuus dat zijn voorvaderen niets ondernamen tegen slavernij.
Verder reflecteerde hij op de NSDAP-kaart van prins Bernhard die opdook. Want wat de meeste historici al dachten, werd met de vondst van Flip Maarschalkerweerd bewezen: de van origine Duitse Bernhard was in de jaren dertig lid van Hitlers NSDAP. De koning reageerde met de woorden: “We moeten het verleden onder ogen zien, ook de minder mooie gedeeltes”.
Dalende populariteit
De strijd tegen de al jaren dalende populariteit van de koninklijke familie werd ook afgelopen jaar niet gewonnen, bleek uit de laatste cijfers van EenVandaag. Nog slechts een nipte meerderheid van de Nederlanders vindt dat de constitutionele monarchie zoals we die kennen, moet blijven.
Dat de koning zich uitsprak over politieke onderwerpen zoals de stikstofcrisis, gendergelijkheid en het slavernijverleden, heeft zijn imago niet per se goed gedaan, blijkt uit het opinieonderzoek waaraan 26.226 mensen deelnamen. Zo’n veertig procent vond dat dit zijn taak niet is.
Los van deze trendjes: hoe zag het jaar van de Oranjes er precies uit? Trouw maakte een lijst met hoogte- en dieptepunten, met daarin ook – op basis van de agenda op de website van het Koninklijk Huis – een score bestaand uit het aantal ‘activiteiten’ per familielid na Koningsdag vorig jaar: van fotoshoot tot werk- of staatsbezoek.
Koningin Máxima
Status: Naast VN-veteraan nu ook soapqueen
Score: 118 activiteiten, waaronder acht buitenlandse reizen
Hoogtepunt: Dit jaar was Máxima 15 jaar actief als speciaal gezant voor de Verenigde Naties op het gebied van financiële inclusie - denk aan de toegankelijkheid van bankrekeningen voor iedereen. Mede door haar lobbywerk hebben nu zestig landen een strategie op het gebied van inclusie, blijkt uit een factsheet van de VN. “We hebben met onze koningin een kampioen op dit onderwerp”, zei een ING-medewerker die met haar samenwerkte hierover eerder tegen Trouw.
Dieptepunt: Terwijl het vertrouwen dat Nederlanders in de koning hebben stabiel laag is (53 procent dit jaar) is het vertrouwen in Máxima juist flink gekelderd, bleek vorige week uit het EenVandaag opiniepanel. Slechts 55 procent van de Nederlanders heeft nog vertrouwen in haar. Vorig jaar lag dat percentage op 61 en vijf jaar geleden nog op 84 procent. De groep met weinig vertrouwen in haar verwijst vooral naar haar geflirt met de digitale euro, waarover ze een toespraak heeft gehouden - zonder overigens te pleiten voor invoering.
Fun fact: Nederland heeft sinds vorige week een eigen The Crown, maar dan met Máxima in de hoofdrol, gespeeld door een Argentijnse actrice. Het is een serie van Videoland over haar jonge jaren, gebaseerd op het boek Moederland: De jonge jaren van Máxima Zorreguieta.
In de serie wordt zowel haar ambitie belicht als haar romance met Willem-Alexander (inclusief seksscènes). De rechten zijn al verkocht in meerdere landen. Het zou zomaar kunnen dat Máxima komend jaar weinig hoeft te doen om haar populariteit weer op te stuwen. Overigens zei ze zelf nog ‘geen tijd’ te hebben gehad om de soap te bekijken.
Koning Willem-Alexander
Status: Lekker podcasten!
Score: 175 activiteiten, waaronder zeven buitenlandse reizen.
Hoogtepunt: Op 1 juli deed de koning iets historisch: als eerste staatshoofd wereldwijd bood hij zijn excuses aan voor het Nederlandse slavernijverleden. Hierin benadrukte hij dat slavernij een misdaad tegen de menselijkheid is. Het leidde tot applaus en ontroering onder nazaten. Ook verscheen het boek In gesprek met de koning, op basis van de interviewpodcast die Edwin Evers maakte vanwege zijn tienjarig koningschap.
Dieptepunt: Koning Willem-Alexander kreeg er dit jaar 55 duizend euro salaris bij. Daarmee ontvangt hij in 2024 ongeveer 1,1 miljoen euro. Nederlandse republikeinen protesteren daarom zaterdag in Emmen om zijn salaris terug te krijgen naar de Balkenendenorm.
Fun fact: Onlangs ging de koning wereldwijd viral vanwege een grapje. Tijdens een werkbezoek vertelde een meisje aan Willem-Alexander dat ze een foto had gezien van zijn hele gezin. “Echt waar?”, antwoordde de koning. “Ik heb in ieder geval niets gefotoshopt.” Wat natuurlijk werd opgevat als een sneertje naar de Britse prinses Catherine, die wél een familiekiekje bewerkte.
Prinses Amalia
Status: Eindelijk terug in Amsterdam
Score: 5 activiteiten, waaronder twee buitenlandse reizen
Hoogtepunt: Na haar eerste buitenlandse reis naar de Cariben, februari vorig jaar, schoof Amalia half april aan een rijk gedekte tafel aan voor haar allereerste officiële staatsbanket. Te gast in Nederland was het Spaanse koningspaar. Zij zagen Amalia afgelopen jaar vaker, om een minder leuke reden.
Dieptepunt: Namelijk: Amalia woonde en studeerde vanwege ernstige bedreigingen een jaar lang in Madrid, maakte het koningshuis onlangs bekend. Ze kon hierdoor minder bij haar familie en vriendinnen zijn. Ze miste in Nederland bewegingsvrijheid. De koning zei in de podcast met Edwin Evers dat deze situatie er ‘heel hard heeft ingehakt’. Niet alleen bij Amalia: voor het hele gezin was het heftig.
Fun fact: Het houdt de roddelpers bezig: is Amalia misschien verliefd? Op een bruiloft zou ze arm in arm hebben gelopen met de Spaanse beeldhouwer Boris Saxe-Coburg-Gotha. Maar of het waar is?
Prinses Alexia
Status: Zoekt een leuke studentenstad
Score: 4 activiteiten
Hoogtepunt: Er is afgelopen jaar een baggerschip naar Alexia vernoemd. Omdat ze nu achttien jaar is, krijgt ze meer officiële taken, zoals het dopen van de Vox Alexia. Ze deed het met charme in een zeemansblauwe jurk. Toen ze een maquette van het schip moest onthullen, zei ze: “Dan doe ik even woesjj” en trok de vlag van het miniatuurschip af.
Vorige zomer haalde ze haar internationale vwo-diploma in Wales. Haar ouders waren bij de uitreiking: vast ook een hoogtepunt.
Dieptepunt: Alexia was dit jaar voor het eerst aanwezig op Prinsjesdag. Er ontstond discussie over iets wat ze gezegd zou hebben toen ze weer in de koets zat. “Blij dat het weer voorbij is”, dachten liplezers te ontcijferen. Bij Vandaag Inside werd vooral haar uiterlijk becommentarieerd. Johan Derksen sprak van een ‘lekker kontje’.
Fun fact: Hoewel het nog niet duidelijk is waar Alexia dit jaar gaat studeren, probeert de Groningse boyband Aantal Jongens haar naar het noorden te lokken. Ze schreven hiervoor een liefdesverklaring op muziek met de titel Alexia waarin ze haar schoonheid bezingen. “Alleen al hoe je loopt, ik kan het niet weerstaan.”
Prinses Ariane
Status: dromerig (volgens Amalia), etherisch (volgens Máxima)
Score: 2 activiteiten
Hoogtepunt: De 17-jarige Ariane verruilde dit jaar het Haagse gymnasium voor een gerenommeerde school in een Italiaans droomkasteel. Op het United World College of the Adriatic zal ze haar laatste twee jaar vwo afmaken om zo een internationaal diploma te verwerven. De school ligt op anderhalf uur rijden van de vakantievilla van haar oma prinses Beatrix.
Dieptepunt: Onbekend. Het leven van de jongste prinses wordt zoveel mogelijk aan de openbaarheid onttrokken omdat ze nog minderjarig is. Maar waarschijnlijk is dat de bedreigingen van Amalia ook op haar effect hebben gehad.
Fun fact: Volgens royaltywatchers is prinses Ariane erg creatief. Zo speelt ze gitaar en zingt, danst en tekent ze graag.
Prinses Beatrix
Status: Pensionado op Drakensteyn
Score: 25 activiteiten, waaronder 1 buitenlandse reis
Hoogtepunt: Ondanks haar hoge leeftijd – ze is inmiddels 86 jaar oud – maakte prinses Beatrix dit jaar een driedaagse buitenlandse reis. Ze bezocht Curaçao en Aruba; beide eilanden zijn onderdeel van het Koninkrijk der Nederlanden. De voormalige koningin staat bekend om haar liefde voor de Cariben, die ze op twintigjarige leeftijd voor het eerst bezocht.
Dieptepunt: Uit onderzoek van RTL Nieuws bleek afgelopen jaar dat het nieuwe dek van Beatrix’ zeiljacht De Groene Draeck is gemaakt met ‘fout hout’. Het betreft omstreden teakhout uit Myanmar dat ondanks een importverbod z’n weg blijft vinden naar Nederland. De militaire junta van Myanmar profiteert van de verkoop van dit hout. Het kwam het koningshuis op kritiek te staan. Beatrix zelf reageerde niet op het nieuws.
Fun fact: Eloise van Oranje, Beatrix’ kleindochter, verklapte vorige week in het tv-programma Samen Cheffen, dat de voormalig koningin van ‘best wel simpel eten’ houdt. Haar favoriete gerecht is broccoli met rijst en kip.
Lees ook:
De koning viert zijn verjaardag in Emmen. ‘Minst aantrekkelijke stad? Het wordt hier juist steeds leuker’
De koninklijke familie viert Koningsdag in Emmen, de stad die steevast verkozen wordt tot minst aantrekkelijke gemeente om te wonen. Emmenaren zien dat heel anders.