Bezorgde Chinezen vinden elkaar online in speelse spaargroepen: ‘Iedereen moedigt elkaar aan’

Sinds honderd dagen heeft Ge, een 29-jarige bankbediende uit het noorden van China, een nieuwe gewoonte waar ze best trots op is. Ze begint elke dag met een blik op haar sociale media, checkt daar als eerste haar ‘spaargroep’, en zet dan meteen het bedrag opzij dat in de groep wordt voorgesteld. Resultaat: na honderd dagen heeft ze ruim 500 euro gespaard, voor het eerst in haar leven.

Voorheen had Ge een gat in haar hand. Ze verdiende niet slecht – zo’n 1.500 euro per maand – maar gaf alles meteen uit, aan lekker eten op restaurant of dagelijkse koffie bij Starbucks. Van sparen kwam niets in huis. Tot ze begin dit jaar een nieuw fenomeen leerde kennen op Chinese sociale media: een spaargroep, waarin de leden elkaar aanmoedigen om minder uit te geven en meer te sparen.

‘In een groep heb ik meer motivatie om te sparen dan in mijn eentje’, zegt Ge, die in meerdere groepen zit en dit jaar 4.000 euro wil sparen. ‘Iedereen moedigt elkaar aan. De oprichter van de groep verzint iedere dag een verhaaltje, met een ander bedrag. Zo blijft het verrassend, en heb je iets om naar uit te kijken. En als je dan het bedrag ziet stijgen, geeft dat een gevoel van voldoening.’

Spaargroepen zitten in de lift op Chinese sociale media. Het zijn onlinegroepen met tientallen of honderden leden, die elkaar aanzetten om stapsgewijs een bepaald spaarbedrag bijeen te krijgen. De ‘spaarpartners’ melden zich dagelijks in de groep, vullen hun uitgaven in of vinken hun spaardoel af. Zo maken ze van iets saais – sparen – iets leuks: een groepsactiviteit met een spelelement.

Chinezen sparen veel

De eerste spaargroepen ontstonden vorig jaar, maar dit jaar zijn ze pas echt doorgebroken. Op Xiaohongshu, de Chinese variant van Instagram, zijn ‘spaargroep’ en ‘spaarpartner’ populaire zoektermen. De groepen zijn er in verschillende vormen en maten, afgestemd op inkomen en spaarambitie. Sommige zijn speels, andere vragen om uitgebreide spreadsheets in te vullen.

De populariteit van groepsgewijs sparen is een reactie op de economische onzekerheid in China, waar een vastgoed- en vertrouwenscrisis zijn weerslag heeft op de hele economie. Volgens een peiling van financieel expert Wu Xiaobo zag 43 procent van de Chinese middenklasse vorig jaar zijn vermogen dalen. Eenzelfde percentage zei dat er vorig jaar in hun bedrijf werknemers waren ontslagen.

Chinezen zijn traditioneel al grote spaarders, maar doen daar nu nog een schepje bovenop. In 2023 zetten Chinese huishoudens ruim 2 biljoen euro op de bank: de helft meer dan in 2021. Daarnaast kochten Chinezen vorig jaar heel veel goud. Maar al dat oppotgedrag betekent dat de binnenlandse vraag niet groeit, waardoor de economie nog meer verzwakt. China flirt al maanden met deflatie.

‘Oud voor nieuw’-campagnes

Economen zeggen al jaren dat de Chinese overheid de binnenlandse consumptie moet versterken om de Chinese economie een gezondere basis te geven. Beijing geeft daar beperkt gehoor aan. Dit jaar hebben lokale overheden ‘oud voor nieuw’-campagnes gelanceerd, met vouchers voor wie oude huishoudtoestellen door nieuwe vervangt. De spaargroepen tonen dat die niet veel indruk hebben gemaakt.

‘Toen ik deze groep begon, had ik nooit gedacht dat er zo veel mensen geïnteresseerd zouden zijn’, zegt Huang Shuming, een 28-jarige verzekeringsmakelaar uit Shenzhen, en oprichter van de spaargroep waarvan Ge lid is. Huang is net een tweede groep begonnen, nadat de eerste het maximum van vijfhonderd leden had bereikt. ‘Het aantal volgers is heel snel gegroeid.’

‘In het echte leven voelen mensen zich gegeneerd om over dit soort zaken te praten, maar online merk je dat veel mensen zich zorgen maken’, zegt Huang. ‘De economische situatie is niet heel goed, en veel bedrijven zijn bankroet gegaan. Mensen beseffen ineens dat hun werk niet zo vanzelfsprekend is als ze dachten. En dat ze uiteindelijk op zichzelf zijn aangewezen.’

Pensioenscenario’s

Huang is zelf een verwoed spaarder, en zet al jaren de helft van haar salaris (van 1.500 euro) opzij. Ze werkte tot vorig jaar voor een socialemediabedrijf, maar zag haar werk steeds meer overgenomen worden door kunstmatige intelligentie. Toen ze overstapte naar de verzekeringssector en pensioenproducten moest verkopen, begon ze zich zorgen te maken over haar pensioen.

De 28-jarige begon de spaargroep ‘pensioen op proef’, om zichzelf te motiveren nog meer aan de kant te zetten. Ze verzint elke dag een scenario waarin ze als gepensioneerde een aankoop doet, waarvoor ze nu moet sparen: de ene dag een bloemenjurk van 13 euro, de andere dag een koffie van 4 euro. ‘Het zijn telkens kleine bedragen, maar na een maand heb je een flinke som’, zegt ze.

Huang wil met haar groep benadrukken dat sparen niet lastig hoeft te zijn, maar een leuke gewoonte kan worden. Ze is zelf gestopt met het kopen van dure make-up of merkkleding, maar ze geeft nog steeds geld uit aan hobby’s. En ze gaat nog steeds naar restaurants, al kiest ze nu vaker voor de Noord-Chinese keuken, waar de porties zo groot zijn dat één gerecht voldoende is voor twee personen.

Maar grote uitgaven, zoals een huis of een auto, die hoeft Huang niet. Kinderen ziet ze ook niet zitten. ‘Mijn man en ik willen geen kinderen, en dat maakt ons best zenuwachtig over ons pensioen’, zegt ze. ‘Maar eerlijk gezegd, ik weet niet of je tegenwoordig nog op je kinderen kan rekenen voor je pensioen. Tegen de tijd dat zij volwassen zijn, staan ze misschien nog meer onder druk dan wij nu.’