Geplande vrijheidsvloot naar Gaza is vooral een signaal voor Turkse islamisten zelf

In een haven aan de rand van Istanbul ligt een schip genaamd de Akdeniz (‘Middellandse Zee’), vol met humanitaire hulpgoederen. Een internationale coalitie van activisten wil met dit schip naar Gaza varen, met als doel de zeeblokkade van Gaza te doorbreken. Aan het hoofd van de coalitie staat de Turkse ngo IHH, een islamistische hulporganisatie.

Het grootste deel van de Turkse bevolking staat pal achter de Palestijnen en islamisten, zoals de IHH-supporters, laten sinds 7 oktober het luidst van zich horen. Bij deze aanhangers van de politieke islam worden verhalen over de Palestijnen met de paplepel ingegoten.

Milli Görüş-beweging

Filmmaker Sedat Dogan is iemand die opgegroeid is in deze gemeenschap. De eerste keer dat hij hoorde over Palestina, was hij vijf jaar oud. “Ik kan het me nog heel goed herinneren, ik zat op de schouders van mijn oom en luisterde in een zaaltje naar een speech”, vertelt Dogan, een veertiger met lang grijs haar en een baard die zwarte thee drinkt in een buurt vol Palestijnse vlaggen.

De filmmaker was lange tijd actief als activist voor de Palestijnse zaak. Hij maakte een theaterstuk over de Mavi Marmara, het schip waarmee IHH-activisten in 2010 al eens koers naar Gaza zetten. Het Israëlische leger enterde de Mavi Marmara en tien Turken werden gedood.

Die speech die Dogan en zijn oom via een scherm volgden, was van Necmettin Erbakan, de grondlegger van de politieke islam in Turkije. Zijn Milli Görüş-beweging (Nationale Visie in het Nederlands) kwam op in de jaren zeventig. Dogans familieleden waren aanhangers van Erbakan en ook president Recep Tayyip Erdogans AK Partij komt voort uit die politieke traditie.

Complottheorieën

“De Palestijnse zaak speelde een sleutelrol”, vertelt Dogan over Milli Görüş. “Het is het fundament van de Turkse islamistische groeperingen.” Als het Ottomaanse Rijk niet uiteen was gevallen, dan was er nooit een Joodse staat gesticht en waren de Palestijnen nooit verdreven, is het idee van de Erkaban-supporters. De Milli Görüş-beweging is zeer anti-Israël en heeft ook een sterke antisemitische traditie, vooral gestoeld op complottheorieën dat Joden in de hele wereld aan de (financiële) touwtjes trekken.

Erbakan stond aan de wieg van verschillende politieke partijen en was kort premier van Turkije. Hij overleed in 2011, maar is in conservatieve kringen nog steeds erg populair. Dat blijkt wel als een andere bezoeker van het café Dogan op zijn schouder tikt. De man had meegeluisterd met het relaas van Dogan en wil zijn waardering voor ‘meester Erbakan’ uitspreken. Hij steekt zijn duim omhoog en vindt Erbakan ‘een geweldige man’.

Het café bevindt zich in de conservatieve wijk Tophane, waar de sympathie voor Palestina duidelijk is. Al jaren staat er ‘babykiller Israel’ op de muren gekalkt, sinds 7 oktober vergezeld van pro-Hamas-graffiti. Naast de buurtmoskee staat een bestelbus geparkeerd met daarop een foto van de Al-Aqsa-moskee met daarbij de tekst ‘Jeruzalem kinderworkshops’. Een kiprestaurant in de straat heeft een enorme poster van een Hamasmilitant opgehangen, al is die niet goed zichtbaar omdat de helft van de afbeelding is losgekomen.

Op Israëlische terreurlijst

Hamas wordt in Turkije niet gezien als een terroristische organisatie. Ismail Haniyeh, de politiek leider van Hamas, was onlangs nog op bezoek bij Erdogan, die de militanten ‘vrijheidsstrijders’ noemde.

Ook bij IHH protesten zijn regelmatig pro-Hamas-slogans te horen en Israël heeft de organisatie op de terreurlijst geplaatst. Het lijkt daarom onwaarschijnlijk dat de vloot Gaza kan bereiken, zeker nu Guinee-Bissau, het West-Afrikaanse land waarvan de Akdeniz de vlag voerde, die registratie heeft ingetrokken. World Central Kitchen, een humanitaire organisatie die in maart wel per schip noodhulp kon afleveren, coördineerde de hulpoperatie met Cyprus en Israël.

Toch houdt de ‘vrijheidsvlootcoalitie’ vol dat ze binnenkort vertrekken. Tijdens een persconferentie afgelopen vrijdag werd gezegd dat voorbereidingen bezig zijn en ‘zeer binnenkort’ een datum wordt bekendgemaakt. Vertrek is al meerdere malen uitgesteld en aangenomen wordt dat zo’n vloottocht zonder groen licht van de president niet zal plaatsvinden.

Sedat Dogan is inmiddels niet meer betrokken bij dit soort protesten en heeft afstand genomen van het islamistische milieu. Hij is sceptisch over IHH en deze ‘vrijheidsvloot’. “IHH heeft na 7 oktober ook aangekondigd vanuit Egypte naar Gaza te gaan, maar dat is niet gebeurd, want die macht hebben ze niet”, zegt Dogan. “Dit is om hun achterban te bewijzen dat ze iets doen voor de Palestijnen.”

Lees ook:

Hulpgoederen moeten Gaza nu via de zee bereiken. ‘Geen vervanging voor hulp via land’

Er komen niet genoeg hulpgoederen Gaza binnen, niet via land en niet via de lucht. Nu moet het via zee gebeuren.