Wie is Timoer Ivanov, Ruslands viceminister van defensie die voor corruptie is gepakt?

De functie van ‘onderminister’, zelfs op het cruciale ministerie van Defensie, wordt in Rusland min of meer beschouwd als een erebaantje, met een knap salaris en prettige privileges. Het is geen baan waarvoor bewezen geschiktheid een vereiste is: het is een functie waarmee loyaliteit wordt beloond. Niet voor niets telt het Russische ministerie van Defensie liefst twaalf van deze functionarissen.

Geen enkele Rus zal iemand van dit dozijn bij naam kennen, maar om Timoer Ivanov kan de krantenlezer niet meer heen. De 48-jarige Ivanov werd woensdag gearresteerd en voorgeleid bij de rechtbank, waar hij werd aangeklaagd wegens grootschalige corruptie. De Rus, gekleed in militair uniform, zei onschuldig te zijn.

Over dat laatste heerst twijfel, zeker na het inkijkje in ’s mans financiële handel en wandel dat de Russen in 2022 kregen dankzij het werk van de onderzoeksgroep van wijlen oppositieleider en corruptiebestrijder Aleksej Navalny. De onderzoekers openbaarden duizenden e-mails met facturen, rekeningen en foto’s uit de inbox van Ivanovs vrouw Svetlana.

Daarin stonden niet meteen aanwijzingen voor steekpenningen of andere vormen van zelfverrijking. Maar de paperassen toonden wel dat het echtpaar er een levensstandaard op na hield die niet helemaal te rijmen valt met het salaris van een Russische onderminister, zo’n 112 duizend roebel per maand, of zo’n ruim 13 duizend euro in een jaar. Het zakenblad Forbes Russia schatte het persoonlijk vermogen van het echtpaar in 2019 nog op bijna 137 miljoen roebel, bij de huidige koers omgerekend zo’n 1,4 miljoen euro.

Villa’s en vakantiehuizen

Tot het privébezit van de Ivanovs behoren volgens de onderzoekers enkele dure villa’s en huizen, in Moskou en in de provincie Tver. In vijf jaar tijd spendeerden Ivanov en zijn vrouw ruim 1 miljoen euro aan hun vakanties aan de Franse Rivièra. Daarvan ging 850 duizend euro op aan de huur van vakantiehuizen, en nog eens 250 duizend aan luxejachten. In 2011 kochten ze een Rolls Royce Corniche, met een prijskaartje van 120 duizend euro, die ze voor nog eens 75 duizend euro lieten opknappen. Een feest ter gelegenheid van Svetlana’s verjaardag in Istanbul, met tientallen gasten, kostte 178 duizend euro.

Het verleden van Ivanov biedt ook geen verklaring voor zo’n hoog welvaartsniveau. De latere onderminister studeerde in 1997 af aan de staatsuniversiteit in Moskou, aan de faculteit voor computerwiskunde en cybernetica. De eerste twee jaar nadat hij zijn graad had behaald, vervulde Ivanov enkele commerciële functies, van 1999 tot 2012 werkte hij in de energiesector.

Als apparatsjik kwam Ivanov in 2012 in beeld toen hij werd benoemd als vervangend gouverneur van de oblast Moskou, als de rechterhand van de latere minister van Defensie Sergej Sjojgoe. Later klom Ivanov een paar treden op de militaire ladder, toen hij werd benoemd tot directeur-generaal van Oboronstroy JSC, een conglomeraat van bedrijven die deel uitmaken van het ministerie van Defensie.

Kat op het spek

Ivanovs connectie met Sjojgoe, een vertrouweling van president Vladimir Poetin, leverde hem in 2016 zijn huidige benoeming op. Als Ivanov eerder al een zwak vertoonde voor financiële gunsten, dan bond het Kremlin nu de kat op het spek. In zijn functie als onderminister is hij verantwoordelijk voor het vastgoed van het leger, de huisvesting en medische zorg voor Ruslands militairen, en de bouw en het onderhoud van alle faciliteiten van Defensie. Alle lucratieve contracten met een militair tintje gaan door Ivanovs handen. Ook dat van een amusementspark van het leger, Patriot, even buiten Moskou. De aanleg kostte 365 miljoen dollar, aldus de Moscow Times.

In 2020, toen de coronapandemie ook Rusland in haar greep hield, overzag Ivanov de bouw van zestien multifunctionele ministeriële gezondheidscentra, waar covidpatiënten werden behandeld. Ook zou hij een rol hebben gespeeld bij de wederopbouw van flats in Marioepol, de Oekraïnse stad die door het Russisch leger in puin werd geschoten. Verder was Ivanov betrokken bij de ontmanteling van het Wagner-zakenimperium van huurlingenbaas Jevgeni Prigozjin, na diens opstand tegen Poetin vorig jaar.

Grenzen aan Poetins geduld

Verleidingen volop, maar de aanklacht die woensdag werd voorgelezen in de rechtbank maakt niet duidelijk in welke koektrommels precies Ivanov met z’n vingers is betrapt. Sergej Markov, een van Ruslands belangrijkste politieke commentatoren, zegt niet te geloven dat de onderminister voor een handvol roebel in de kraag is gevat. Het lijkt erop, aldus Markov, ‘dat de onderminister niet zomaar een zonde heeft begaan, maar een ernstig misdrijf. Het is een signaal aan iedereen: probeer hem niet te verdedigen.’

Tot een soortgelijke conclusie komt Dara Massicot, kenner van de Russische strijdkrachten aan de Carnegie Endowment for International Peace in Washington in The New York Times. ‘Hij (Ivanov, red.) is geen uitschieter in termen van stinkende zaakjes en onverklaarbare rijkdom. Om je loopbaan zo te zien eindigen, moet je iemand heel boos hebben gemaakt.’

Het signaal dat uitgaat van Ivanovs val, lijkt volgens sommige analisten in elk geval bedoeld voor Ivanovs baas, defensieminister Sjojgoe. Die ligt onder vuur vanwege het desastreuze verloop van de oorlog in Oekraïne. Sjojgoe wordt gezien als een van de ja-knikkers in het Kremlin die Poetin voorhielden dat het Russische leger bij het begin van de invasie in 2022 binnen enkele dagen in Kyiv zou staan. Nu een van zijn vertrouwelingen zo hard wordt aangepakt weet Sjojgoe: aan Poetins geduld zitten grenzen.

In een eerdere versie schreven we op basis van een publicatie van Navalny's onderzoeksgroep dat een onderminister in Rusland jaarlijks zo'n 1,3 miljoen euro verdient. Dat klopt niet. Het is ongeveer 13 duizend euro. Toegevoegd is een melding over het persoonlijke vermogen van Ivanov en zijn vrouw in 2019.