De niet-bestaande nareizigers van Yesilgöz, een leugen over de hoofden van vluchtelingen heen

In het Nederlandse parlement is het woord ‘liegen’ lange tijd verboden geweest. Dat was wel erg strikt, maar er valt iets voor te zeggen om spaarzaam om te gaan met deze term. Voor je het weet is elke politieke opponent een leugenaar, daar wordt het parlementaire debat niet beter van. Maar als een politiek leider schaamteloos en bij herhaling blijft liegen, gaat het ten koste van de waarheid om dat niet te benoemen. En ja, VVD-aanvoerder Dilan Yesilgöz loog over de ‘nareis op nareis op nareis’ van vluchtelingen.

Tot 2001 kon de Kamervoorzitter ontoelaatbare woorden schrappen, en zo moest PvdA-Kamerlid Marcel van Dam in 1980 de term ‘leugen’ terugnemen. Hij maakte ervan dat ‘het tegendeel van de waarheid zelden pregnanter onder woorden’ was gebracht, een formulering die wel werd toegestaan. Mocht liegen een te zware aantijging tegen Yesilgöz zijn, dan kies ik graag voor Van Dams alternatief.

Vier dagen voor de verkiezingen beweerde Yesilgöz in de Volkskrant dat het nareizen van directe familieleden van erkende asielzoekers een vliegwiel-effect had dat ‘duizenden mensen’ extra naar Nederland bracht. Die uitspraak leidde tot vragen uit de Kamer; op welke informatie baseerde zij zich? Woensdagavond kwam haar antwoord: op ‘algemene cijfers over nareis plus de totale instroom’. Trouw voegde hier veelzeggend aan toe: “Deze cijfers hebben echter betrekking op de reguliere komst van asielzoekers en vluchtelingen, niet op het fenomeen nareis op nareis.” Dat fenomeen behelsde volgens de IND de afgelopen vijf jaar gemiddeld 150 mensen per jaar.

We hebben het niet over cijfermatig geneuzel in de kantlijn; voor de VVD was nareis op nareis een belangrijk, zo niet het belangrijkste, breekpunt bij het opblazen van Rutte IV. Yesilgöz kwam er zelf ook mee op de proppen bij Op1, een dag na de val van de coalitie. Asielzoekers zouden eerst hun gezinsleden laten overkomen, waarna die steeds weer nieuwe en vage familieleden zouden laten volgen. “Dus er komen zomaar tien mensen na één asielzoeker”, werd haar gevraagd. “Heel veel”, antwoordde Yesilgöz, sprekend over ‘nareis op nareis op nareis’.

Ik heb er later nog eens de rekenmachine bij gepakt om uit te zoeken waar het kabinet nu precies over gevallen was. In 2022 betrof de gezinshereniging 10.000 mensen, dat was 2,5 procent van de totale immigratie. De nareis was daar weer een fractie van. En nareis op nareis kwam nauwelijks voor, zeiden deskundigen meteen al, het was ‘een non-issue’. Daarmee geconfronteerd kwam Yesilgöz vier maanden later – de stembus in het vizier – met haar niet-bestaande ‘duizenden’.

Ik weet niet wat ik het ergst vind van dit alles, het onsmakelijke politieke spel over de hoofden van vluchtelingen heen, de impact ervan op het stemgedrag van wie-weet-hoeveel kiezers of het akelige gevoel dat het menigeen niets uitmaakt of de cijfers van Yesilgöz wel of niet gelogen zijn. Ze heeft het idee aangewakkerd dat we worden overspoeld door een asieltsunami, wat onrecht doet aan de werkelijkheid, maar wel een eigen leven is gaan leiden. Zoals hoogleraar Hein de Haas zegt: “Een substantieel deel van de politiek is vastgedraaid in haar eigen migratieleugens.”