Wettelijk stikstofdoel voor 2025 halen? Dat is ‘maatschappelijk ontwrichtend’, vindt de overheid
De overheid kán simpelweg niet voldoen aan de stikstofwet die ze zelf heeft opgesteld. Dat zou maatschappelijk ontwrichtend zijn, benadrukten de juristen van minister Van der Wal tijdens een door Greenpeace aangespannen rechtszaak.
In minstens 40 procent van de beschermde natuur mag voor het einde van 2025 geen sprake meer zijn van een overschot aan stikstof. Die harde doelstelling zetten kabinet en Tweede Kamer enkele jaren geleden zelf in de stikstofwet. Maar nu de eerste deadline nadert, blijkt dat streven met het huidige beleid onhaalbaar.
Er moet dus veel meer gebeuren, constateert Greenpeace. De milieuorganisatie stond donderdag in de Haagse rechtbank tegenover de staat tijdens een spoedprocedure. Dat scherpere natuur- en stikstofbeleid kan volgens Greenpeace niet wachten op de reguliere zitting, die pas in november gepland staat. “De opgave wordt steeds verder vooruitgeschoven”, betoogde Greenpeace-advocaat Bondine Kloostra. “Totdat er straks niets meer te redden valt. Dat staat de staat echter niet vrij.”
Greenpeace zet in de zaak veel hoger in dan de 2025-doelstelling van de overheid zelf. Maar de organisatie vraagt de rechter om – in het minst vergaande scenario – de staat in elk geval te houden aan de 40 procent uit de stikstofwet.
Maatschappelijk ontwrichtend
Daarbij lag de overheid op schema, benadrukten de juristen van minister van natuur Christianne van der Wal. Dat veranderde echter door nieuwe wetenschappelijke kennis. De normen moesten vorig jaar worden bijgesteld omdat sommige soorten natuur stikstofgevoeliger bleken dan eerder werd gedacht.
Dan moet er dus extra beleid komen, is de redenering van Greenpeace. Maar dat zou maatschappelijk ontwrichtend zijn, redeneerde de afvaardiging van de minister. Zelfs als de drieduizend bedrijven met de grootste stikstofinvloed op de natuur allemaal tot stoppen zouden worden gedwongen, dan nog zou het 2025-doel onhaalbaar blijven. “En dan heb je het niet alleen over veehouders”, stelde de landsadvocaat. “Ook over belangrijke energiebedrijven en over fabrieken waarbij in totaal tienduizenden mensen werken.”
Ontwrichting zou volgens de overheid nóg meer spelen bij de scenario's die verder gaan dan het vastgelegde overheidsdoel, en waar Greenpeace dus eigenlijk op inzet. Greenpeace benadrukte onder meer dat Van der Wal veel eerder had kunnen anticiperen op de nieuwe wetenschappelijke kennis. Dat die de opgave zou vergroten, was al duidelijk voor de nieuwe normen definitief werden vastgesteld.
Buitencategorie
De rechter vroeg tijdens de zitting relatief weinig: hij luisterde vooral. De eerste vraag die hij in de uitspraak zal moeten beantwoorden: is de zaak inderdaad zo spoedeisend dat hij tot een snel oordeel moet komen? Of verwijst hij de partijen door naar de zogeheten bodemprocedure, waarin drie rechters veel fundamenteler naar de zaak gaan kijken?
Wat de overheid betreft moet dat laatste gebeuren. Als Greenpeace gelijk krijgt, heeft dat volgens de staat ‘buitengewoon ingrijpende gevolgen’. “Dat maakt de zaak niet geschikt voor een kort geding, waarbij slechts één rechter moet oordelen”, aldus de landsadvocaat.
“We hebben weleens minder complexe zaken”, constateerde ook de rechter bij voorbaat. Mede daarom neemt hij relatief veel tijd om tot een uitspraak te komen. Die volgt naar verwachting begin juni; bij een spoedzitting is een termijn van zes weken ongebruikelijk lang.
Lees ook:
Nieuwe stikstofzaak van Greenpeace van start: ‘De overheid moet zich aan haar eigen wet houden’
Opnieuw een grote stikstofzaak, maar net een beetje anders dan alle andere. Zo valt de spoedprocedure te omschrijven die Greenpeace heeft aangespannen tegen de staat. De eerste zitting is donderdag in de Haagse rechtbank.