Radicaalrechtse klaagclub zorgt ervoor dat Spaanse premier Sánchez zijn werk neerlegt

De Schone Handen slaan weer toe. Het jongste slachtoffer van de zelfbenoemde ‘vechter tegen corruptie’ is de Spaanse premier Pedro Sánchez. Die maakte woensdagavond bekend dat hij met onmiddellijke ingang zijn publieke taken neerlegt en maandag laat weten of hij doorgaat als premier. Sánchez nam dit besluit nadat een rechtbank een corruptieonderzoek was begonnen naar zijn vrouw, Begoña Gómez Fernández. Het onderzoek werd aangezwengeld door een radicaalrechtse pseudo-vakbond die klachten had ingediend bij de rechtbank in Madrid. Sánchez is naar eigen zeggen de aanhoudende aanvallen vanuit rechtse hoek zat

„Ik moet stoppen en nadenken of dit het allemaal wel waard is”, schrijft Sánchez in een brief, die hij woensdagavond op X publiceerde. Hij haalt daarbij uit naar de rechtse partijen Partido Popular van Alberto Núñez Feijóo en Vox van Santiago Abascal Conde. „De intimidaties zijn al maanden aan de gang. Het zijn pogingen om mij politiek en nu persoonlijk te verzwakken door mijn vrouw aan te vallen.”

Gómez Fernández zou zich volgens ‘vakbond’ Manos Limpias schuldig hebben gemaakt aan corruptie in het bedrijfsleven. De aanklachten zijn gebaseerd op verhalen van rechtse nieuwssites. Sánchez beschrijft de aanklacht in zijn brief als „openlijk rechts en extreem-rechts” en beticht de PP en Vox van betrokkenheid bij de aanklacht.

Sánchez is al jaren het mikpunt van aanvallen en agressie, schrijft hij in de brief. Hij haalt voorbeelden aan uit 2019 en noemt de „aanhoudende pogingen om de nieuwe progressieve coalitieregering te delegitimeren”. De aanvallen escaleerden na de verkiezingen van vorig jaar. De PP werd de grootste partij, maar slaagde er niet in om een regering te vormen. Nadat Sánchez dat wel gelukt was, zwengelden rechtse partijen massaprotesten aan tegen Sánchez die gepaard gingen met beschuldigingen van landverraad.

‘Schone handen’

Manos Limpias (Schone Handen) werd in 1995 opgericht door advocaat Miguel Bernad, die in het verleden banden had met de partij Fuerza Nueva, gelieerd aan voormalig dictator Francisco Franco. Op haar website omschrijft de groep zich als ‘vechter tegen politieke of economische corruptie die het publieke of algemene belang schaadt’.

Officieel staat Manos Limpias als vakbond geregistreerd, maar in de praktijk is het een organisatie die niets anders doet dan aanklachten indienen. De groep stapt al decennia geregeld naar de rechter om onderzoek te laten doen naar voornamelijk linkse en progressieve politici. Zo diende de groep klachten in tegen oud-minister Irene Montero Gil (Gelijkheid, Podemos) omdat ze kritiek had op rechters, en tegen oud-minister Alberto Garzón (Consumentenzaken, Verenigd Links) omdat hij voormalig koning Juan Carlos een dief had genoemd.

In 2005 diende de pseudo-vakbond zelfs een klacht in tegen het kinderprogramma Los Lunnis, omdat er in een aflevering een homohuwelijk werd gesloten. Ook Sánchez had al eerder te maken met Manos Limpias. Vorig jaar nog diende de ‘vakbond’ een klacht in bij de rechter, omdat de premier onderhandelde over amnestie met de Catalaanse onafhankelijkheidspartijs Junts per Catalunya. De rechter verwierp alle verzoeken.

Bernad werd zelf enkele malen onderzocht wegens het indienen van valse aanklachten. In 2021 werd hij veroordeeld tot vier jaar gevangenisstraf voor het afpersen van banken en bedrijven in ruil voor het vermijden van lastercampagnes en gerechtelijke procedures tegen hen. Dit jaar werd hij in hoger beroep vrijgesproken.

Manos Limpias heeft toegegeven dat de klacht tegen de premiersvrouw waarschijnlijk gebaseerd is op valse informatie die is gepubliceerd door digitale kranten. Maar „het is nu aan de rechter om te verifiëren of er sprake is van vals nieuws of niet”, schrijft Bernad in een verklaring.

Politiek spel

Premier Sánchez kan rekenen op veel steun van collega’s. „Dit rechtse offensief kan niet winnen. We moeten de democratie, het progressieve blok en de legitimiteit van de coalitieregering verdedigen”, schrijft vicepremier en minister Yolanda Díaz Pérez (Arbeid, Sumar). Andere ministers en oppositiepartijen scharen zich achter deze woorden.

Verschillende politicologen en critici denken dat het besluit van Sánchez een politieke tactiek is om zijn macht te verstevigen. Ook PP-leider Feijóo ziet er een politieke agenda in: „Hij probeert zijn electoraat te mobiliseren in het licht van de Catalaanse en Europese verkiezingen”, zei de oppositieleider donderdag tijdens een persconferentie.

Ook rechtse kranten in Spanje maken korte metten met de aankondiging van de premier. ‘Sánchez pauzeert Spanje om het slachtoffer te spelen’, kopt El Mundo. En El Confidencial: ‘Sánchez stort het land in een crisis vanwege strafrechtelijk onderzoek naar zijn vrouw’.