Wilders hoofdgast in Hongarije, hij is voor Orbán een ‘big shot’ in Europa
Geert Wilders is een van de hoofdacts op een bijeenkomst voor radicaal-rechtse vaandeldragers, donderdag en vrijdag in Boedapest. De PVV-leider moet helpen om het isolement van de autoritaire Hongaarse leider Viktor Orbán te doorbreken. Op de achtergrond blijft de verdeeldheid.
In Boedapest gaat vrijdag de rode loper uit voor Geert Wilders. Met de Hongaarse premier Viktor Orbán zal hij tijdens een werklunch de wereld doornemen. Daarna zal de PVV-leider net als Orbán het woord voeren op CPAC Hungary, de uit Amerika afkomstige Conservative Political Action Conference, de organisatie die in de VS onder controle is gekomen van Donald Trumps clan.
De Hongaarse spin-off gebruikt trumpiaans vocabulaire – het moeras gaat drooggelegd worden (‘drain the swamp’) en woke is het ultieme kwaad – maar is vooral gericht op Europa. Organisator is het Centrum voor Fundamentele Rechten. Formeel is dat een onafhankelijke denktank, maar Hongaarse onderzoeksjournalisten toonden aan dat de club drijft op enorme geldstromen vanuit de Hongaarse regering. De ‘onafhankelijke experts’ van de denktank dragen op de Hongaarse tv de boodschap van de autoriteiten uit.
Over de auteur
Frank Hendrickx is politiek verslaggever en onderzoeksjournalist van de Volkskrant.
Op geld hoeft de komende dagen niet beknibbeld te worden. Rechtse, conservatieve en rechts-radicale kopstukken worden op kosten van de Hongaarse belastingbetaler ingevlogen. Verblijf en hotel worden eveneens vergoed, bevestigt europarlementariër Rob Roos, die eerder al eens aanwezig was namens JA21, al voegt hij eraan toe dat niemand het idee moet krijgen dat de buitenlandse gasten in de watten worden gelegd. ‘Daar moet je je niet veel bij voorstellen. Het was allemaal bescheiden.’
Liefst als nieuwe premier
Anders dan Roos in het verleden, is Wilders wel een van de hoofdacts de komende dagen. De PVV-leider, die vrijdag zal spreken, wordt even prominent aangekondigd als de pro-Russische premier van Georgië, Irakli Kobakhidze (bekend van zijn recente wetgeving om critici als ‘buitenlandse agenten’ te bestempelen), de Spaanse Vox-leider Santiago Abascal, en de in België in opiniepeilingen goed scorende Tom van Grieken van Vlaams Belang.
Orbán had Wilders het allerliefst ontvangen als nieuwe premier van Nederland, meent Bulcsú Hunyadi van de onafhankelijke denktank Political Capital Institute in Boedapest. ‘Het is voor de Hongaarse regering een teleurstelling dat dat nu nog niet gebeurt’, aldus Hunyadi. ‘Orbán heeft behoefte aan bondgenoten in de Europese Raad van regeringsleiders, waar de belangrijkste beslissingen genomen worden. Dat is nog belangrijker dan de komende Europese verkiezingen. Alles wijst erop dat Orbán hoopt dat Wilders in de toekomst wel nog premier wordt, ook gezien zijn grote populariteit nu.’
Hoeveel belang er aan Wilders wordt gehecht, blijkt volgens Hunyadi niet alleen uit zijn prominente rol bij CPAC vrijdag, maar ook uit de recente benoeming van Dániel Landeck als nieuwe ambassadeur. ‘Landeck is geen beroepsdiplomaat, maar was de afgelopen jaren actief voor een denktank van Fidesz in Brussel’, zegt Hunyadi. ‘Zijn benoeming in Nederland is relevant omdat hij nauw verbonden is met Orbáns partij en intens betrokken bij de internationale alliantie die wordt opgebouwd.’
Een van de eerste daden van Landeck na zijn beëdiging in maart was een bezoek aan Wilders in de Tweede Kamer. Ze poseerden eerder deze maand samen voor een schilderij van Winston Churchill.
Journalisten niet welkom
Orbán en Wilders kunnen de komende dagen allebei het beeld verspreiden dat ze niet alleen staan in Europa en dat de rechts-radicale beweging bij de EU-verkiezingen van 6 tot 9 juni gaat toeslaan. Kritische journalisten zijn daarbij niet welkom. ‘Het is geen publieke bijeenkomst’, zegt Hunyadi. ‘Onafhankelijke organisaties zijn niet welkom. Iedereen die ook maar een beetje kritisch staat tegenover de regering van Orbán wordt geweigerd.’
Ook veel Nederlandse media zijn geweerd, waaronder de Volkskrant. Als uitleg schreef de organiserende denktank van Orbán: ‘Als organisatoren moeten we ons houden aan onze ijzeren regels: CPAC is a NO WOKE ZONE. We kijken ernaar uit om u te verwelkomen bij toekomstige evenementen, op voorwaarde dat uw organisatie aanzienlijk minder woke wordt.’
Een krant als het AD mag evenmin komen, maar kreeg niet het stempel woke opgeplakt. Wat de criteria zijn, blijft onopgehelderd, net als de vraag of Wilders zelf niet ‘woke’ is naar Hongaarse maatstaven. De PVV-leider zegt altijd pal te staan voor de homo-emancipatie en ziet de islam als grote bedreiging voor die vrijheden, maar de Hongaarse regering heeft juist lhbti-wetgeving aangenomen die volgens de EU en VS discriminerend is.
Dergelijke inhoudelijke verschillen zullen de komende dagen in Boedapest allemaal genegeerd worden, voorspelt analist Hunyadi. In de paneldiscussies op het podium zullen de deelnemers elkaar vooral complimenteren en grote eensgezindheid uitstralen. De afkeer van progressievelingen en woke dient als bindmiddel.
Orbán als voorman
De CPAC-bijeenkomst, die al twee keer eerder is georganiseerd in Hongarije, moet een vlekkeloos onderdeel worden van Orbáns pogingen om zichzelf te positioneren als voorman van een nieuwe, opkomende, rechtse beweging in Europa. Vertrouwelingen als de nieuwe Hongaarse ambassadeur in Nederland werken daar al aan sinds het vertrek in 2021 van Orbáns partij Fidesz uit de Europese Volkspartij, de grootste fractie in het Europees Parlement.
Orbán was bij die christen-democratische fractie niet meer welkom vanwege de corruptie en inperkingen van de Hongaarse rechtsstaat. Die hebben er onder andere toe geleid dat verkiezingen nog wel vrij zijn, maar niet eerlijk. De belangrijkste media zijn in handen van Orbán; de oppositie wordt tegengewerkt en krijgt amper aandacht.
In eigen land is Fidesz onbedreigd, maar het Europese isolement waarin Orbán zich zeker sinds 2021 bevindt, is een risico voor het regime, meent Hunyadi. ‘Hongarije kreeg al sancties opgelegd en ligt onder vuur van de Europese Commissie vanwege de systemische corruptie. Dat kan op termijn ook het draagvlak in Hongarije ondermijnen.’
De komende dagen in Boedapest moeten een demonstratie van kracht worden, met Wilders als stralend voorbeeld van het electorale succes dat in het verschiet ligt. Toch kan dat niet verhullen dat een formele samenwerking tussen Wilders’ PVV en Orbáns Fidesz in de EU vooralsnog niet ophanden is.
In het Europese parlement zitten nu twee uiterst rechtse fracties: de Europese Conservatieven en Hervormers (ECR) en Identiteit & Democratie (ID). Orbán had de ambitie om die twee groepen te verenigen, maar de oorlog in Oekraïne is een vooralsnog onoverkomelijke splijtzwam gebleken.
Identiteit & Democratie
Wilders heeft al aangekondigd zich aan te sluiten bij ID. Een deel van zijn lijst bestaat uit Nederlandse medewerkers van die fractie (zie kader hieronder), waar partijen als Alternative für Deutschland (AfD) en Rassemblement National van Marine Le Pen, die welwillend tegenover Rusland staan, de dienst uitmaken.
Hongarije, dat nauwe economische banden heeft met Rusland, heeft een vergelijkbare positie. Orbán onthoudt zich van iedere kritiek op het Kremlin en ligt dwars bij de Europese steun voor Oekraïne. Gaat hij zich dus na de verkiezingen in juni aansluiten bij ID, net als Wilders?
‘Zo simpel is het niet’, zegt Zsuzsanna Vegh, een Hongaarse onderzoeker van het Marshall Fonds in Berlijn. ‘De Poolse conservatieven zijn voor Hongarije de belangrijkste partner in Europa en die zitten bij de ECR-fractie, net als veel andere, belangrijke partijen uit Centraal-Europa. Orbán moet rekening houden met de regionale belangen van Hongarije.’
Een andere reden waarom Orbán volgens Vegh niet het voorbeeld van Wilders zal volgen is Alternative für Deutschland (AfD). ‘Als hij met AfD in één fractie gaat zitten in het Europese parlement, verbrandt Orbán alle bruggen richting de Duitse christen-democraten CDU en CSU, want die willen niks van die partij weten. Dat durft Orbán niet aan. Duitsland is te belangrijk.’
Dat een formele samenwerking tussen PVV en Fidesz ver weg is, doet volgens Vegh niets af aan de symbolische betekenis van Wilders’ komst vrijdag. Nederland uitte in het verleden geregeld kritiek op de autoritaire tendensen in Hongarije en ook premier Mark Rutte stond bekend als een belangrijk criticus van Orbán. Het succes van de PVV moet ook Hongaren ervan overtuigen dat het tij in Europa aan het keren is. Vegh: ‘Wilders is voor Orbán nu een big shot.’
Wilders moest shoppen bij andere partijen om enige ervaring op zijn Europese lijst te krijgen
Wilders omschrijft zijn lijst voor de komende Europese verkiezingen als ‘een combinatie van ervaren PVV’ers en nieuwe politieke talenten’. Toch is er maar één kandidaat met vlieguren als Europarlementariër: nummer drie Auke Zijlstra zat zeven jaar in het Europees Parlement. Bijna alle PVV’ers die eerder in Brussel zaten, hebben gebroken met de partij. Op dit moment is de PVV, sinds het overlopen van Marcel de Graaff naar Forum voor Democratie, niet vertegenwoordigd in het Europees Parlement, maar de partij zou volgens de peilingen nu zomaar negen zetels kunnen krijgen.
De lijsttrekker, deurwaarder Sebastiaan Stöteler, heeft slechts ervaring opgedaan als gemeenteraadslid in Almelo en anderhalf jaar als Provinciaal Statenlid, maar heeft daar wel een reputatie opgebouwd als een vaardig politicus. Van zijn kijk op Europa is weinig bekend. Op zijn eigen site schrijft Stöteler nog steeds dat de islam ‘een totalitaire ideologie is die thuishoort in het rijtje met het fascisme, nazisme en communisme’, hoewel Wilders inmiddels spreekt van een religie.
Het gebrek aan Europese ervaring heeft Wilders proberen op te vangen door enkele Nederlandse medewerkers in het EU-parlement te rekruteren. De opvallendste is Mariek Ehlers, momenteel secretaris van de rechts-radicale Identiteit & Democratie-fractie (I&D). Ehlers, die nauwe contacten heeft met het Vlaams Belang, is geboren en getogen in Zuid-Afrika, waar haar vader streed voor een eigen staat en zelfbeschikking voor Afrikaners.
Ehlers werkte mee aan het boek van Martin Bosma, Minderheid in eigen land, waarin de PVV-Kamervoorzitter betoogt dat de witte Nederlander in de toekomst hetzelfde lot wacht als de Afrikaners, die zich een gediscrimineerde minderheid voelen. Ehlers leverde een overzicht van wetten dat zou aantonen dat het ANC in Zuid-Afrika de witte burgers discrimineert en omgekeerde Apartheid heeft ingevoerd. Ehlers verhuisde naar België ‘vanwege de onveilige situatie in Zuid-Afrika’. Onduidelijk is of ze ooit in Nederland heeft gewoond, maar ze heeft wel de Nederlandse nationaliteit.
Naast Ehlers zijn ook Mieke Andriese (nummer zeven, ex-JA21) en Arthur van Angeren (Rassemblement National) als medewerker actief op de Europese rechterflank. Zij moeten de overige kandidaten, die vooral afkomstig zijn uit de gemeentelijke en provinciale politiek of ervaring opdeden als fractiemedewerker in de Tweede Kamer, wegwijs maken in Brussel.
Een geheel onbeschreven blad daarbij is nummer vijf, Rachel Blom, een juriste die claims afhandelt bij verzekeraar Chubb. Een andere zij-instromer is ondernemer en interieurverzorger Jeroen de Bruijn, nummer negen op de lijst. Hij viert, net als Wilders, graag vakantie op Bonaire, maar is ook veelvuldig in Dubai. Op zijn socialmedia-accounts doet de ondernemer daar uitvoerig verslag van.
Wilders stuurt ook een vertrouweling mee naar Brussel: zijn persvoorlichter en Haags gemeenteraadslid Sebastiaan Kruis. Andere PVV-kandidaten verwijzen de Volkskrant door naar Kruis als ze benaderd worden voor een gesprek. Kruis neemt zijn telefoon niet op.
Lees ook
Geselecteerd door de redactie
