De Veluwe verdroogt en verzuurt en de aanpak schiet tekort
Het natuurherstel op de Veluwe schiet tekort. Er gebeurt veel, maar de samenhang tussen maatregelen ontbreekt. Dat houdt verdroging en verzuring in Nederlands grootste natuurgebied onvoldoende tegen.
Door regen en zon kleurt de Veluwe elke dag weer een flinke scheut groener. Toch gaat het niet goed met het grootste aaneengesloten natuurgebied van Nederland. De natuur lijdt zwaar onder stikstof, verdroging en verzuring. Provincie Gelderland en gebiedsbeheerders treffen al veel herstelmaatregelen, maar genoeg is dat nog niet, constateert de Ecologische Autoriteit. Het ontbreekt aan samenhang.
Vooral het watertekort op de Veluwe, als een centraal waterreservoir in Nederland, is reden tot zorg bij de autoriteit. “Het grootschalige zandige gebied vangt heel veel water op”, legt voorzitter Hans Mommaas uit. “Dat stroomt weg naar alle flanken, via beken en grondwater zelfs naar Flevoland. Inzicht in hoe deze watermotor van de Veluwe werkt en hoe je het water in het gebied behoudt en verdeelt is essentieel. Dat komt niet goed naar voren in de natuurdoelanalyse.”
Die Ecologische Autoriteit beoordeelt de zogeheten natuurdoelanalyses, waarin de provincies herstelplannen voor alle beschermde natuurgebieden in Nederland beschrijven. Donderdag bracht de autoriteit haar adviezen over het natuurherstel op de Veluwe uit aan Gelderland.
Het ontbreekt aan samenhang
De provincie schreef zelf al in haar analyse dat verslechtering van beschermde vegetatie en diersoorten niet altijd kan worden uitgesloten. Ze hebben het moeilijk door een veel te hoge stikstofdepositie, verzuring van de bodem, problemen met bestrijdingsmiddelen, verdroging, graasdruk van wild, verstoring door recreatie en versnippering.
De autoriteit is nog somberder. Ze stelt vast dat de provincie en de beheerders van deelgebieden op de Veluwe al veel herstelmaatregelen hebben genomen of gepland. Maar die zijn allemaal gericht op lokale problemen, het ontbreekt aan samenhang. Voor een goede aanpak van het hele gebied moet naar de hele Veluwe worden gekeken. Herstel gaat decennia duren, het is een zaak van lange adem, zegt Mommaas
“Als beheerder heb je de neiging te focussen op ecologische details zoals begrazing, begroeiing en verzuring in je eigen gebiedsdeel”, legt Mommaas uit. “Maar het is wel een samenhangend gebied. Je moet alle gegevens verzamelen en het hydrologisch systeem in kaart brengen.”
Te versnipperd
De samenhang ontbreekt omdat de Veluwe beheersmatig versnipperd is. Zo heeft het Nationaal Park Hoge Veluwe hekken om zijn terrein gezet, terwijl andere deelgebieden vrij toegankelijk zijn. “Het is de vraag of al die rasters zinvol zijn. Ook de druk van grote grazers moet je samenhangend bekijken. Je moet dus met elkaar overleg voeren. De stikstofdepositie is groot, de verzuring van de bodem is al lang aan de orde en dat geldt ook voor de verdroging. We kunnen niet wachten met maatregelen, die worden ook al genomen en die moeten doorgaan, en er moeten nog heel wat maatregelen bij.”
De natuurdoelanalyse is onderdeel van het Nationaal Programma Landelijk Gebied, waarvoor ook veel geld is uitgetrokken voor natuurherstel op langere termijn. Door de politieke verschuivingen staat dat nu echter in de wacht. Dat betekent voor provincies ook onzekerheid, zegt Mommaas.
De Veluwe
De Veluwe is met een oppervlakte van 912 vierkante kilometer veruit het grootste Natura 2000-gebied van Nederland op land. De stuwwal waarop het gebied ligt is 150.000 jaar geleden ontstaan en zorgt door de hoogteverschillen voor een gevarieerd landschap.
De natuur op de Veluwe is door de eeuwen heen gevormd door de manier waarop mensen er gebruik van maakten. Zo zijn er uitgestrekte bossen aangeplant tussen heidevelden en zandverstuivingen, en stromen er beken en sprengen.
De natuur is een belangrijk leefgebied voor everzwijnen en edelherten en veel andere kleinere diersoorten. Sinds de terugkeer van wolven in het gebied, vijf jaar geleden, komt er verandering in aantallen en gedrag van grazend wild.
Lees ook:
Nederland verwaarloost zijn natuur, ook in Natura 2000-gebieden
De natuur in Nederland verslechtert, constateert de Ecologische Autoriteit. Er is veel achterstallig onderhoud in beschermde natuurgebieden, en de ‘natuurboekhouding’ is verwaarloosd. Herstel kan alleen als ook maatregelen worden genomen buiten de natuur.