‘Kennelijk leef ik in een land waarin de politieke meerderheid mij beschouwt als tweederangsburger’

‘Puur opportunisme en populisme’ noemt Lisa van Ginneken de veelbesproken motie over een versoepeling van de Transgenderwet, die dinsdag onder aanvoering van NSC en SGP door de Tweede Kamer werd aangenomen. De bewuste motie vraagt om de intrekking van een wetsvoorstel dat transgender personen de mogelijkheid biedt zonder tussenkomst van een psycholoog het geslacht op hun geboorteakte te wijzigen. De partijen die de motie steunden, wilden geen Kamerdebat meer over de versoepeling voeren en de antwoorden van minister Franc Weerwind (Rechtsbescherming, D66) op eerder gestelde vragen niet meer afwachten.

Van Ginneken, die tussen maart 2021 en december 2023 voor D66 in de Tweede Kamer zat en nu op zoek is naar een nieuwe baan, beschouwt de uitkomst van de stemming als een politieke en maatschappelijke nederlaag. Niet alleen was ze als Kamerlid de belangrijkste voorvechter van de wetsversoepeling, als transgender vrouw en voormalig voorzitter van belangenorganisatie Transvisie weet ze ook welke impact de aangenomen motie heeft op de maatschappelijke minderheid waartoe ze zelf behoort.

Wat vindt u ervan dat uitgerekend NSC, dat voortdurend pleit voor beter bestuur, deze motie samen met de SGP heeft ingediend?

‘Wat mij betreft is NSC al zijn geloofwaardigheid verloren als het gaat over goed bestuur. Je kunt niet zomaar het democratische proces torpederen, omdat je een bepaalde wet niet ziet zitten. Burgers en Kamerleden hebben recht op een politiek debat en antwoorden van de minister. Dan kun je later altijd nog tégen die wet stemmen. Het is ook niet de eerste keer dat NSC zo te werk gaat. Eerder wilde de partij al voorkomen dat de spreidingswet in de Eerste Kamer zou worden behandeld. Kennelijk laten ze hun principes varen als dat beter uitkomt.’

Waarom denkt u dat NSC dat juist bij dit wetsvoorstel deed?

‘Op zich verbaast het me niet dat NSC de versoepeling niet wil steunen. De partij is op culturele thema’s heel conservatief. Duidelijk is wel dat Nicolien van Vroonhoven, die de motie namens NSC verdedigde, zich eenzijdig heeft laten informeren.

‘Ik heb navraag gedaan bij organisaties die zich inzetten voor trans rechten. Daar heeft ze niet eens mee gesproken voordat ze haar motie aankondigde. Tegelijkertijd zie je wel dat Van Vroonhoven alle frames van de anti-translobby naar voren brengt. Dat jongeren door sociale besmetting worden aangezet om in transitie te gaan, bijvoorbeeld. Daar bestaat geen enkel overtuigend wetenschappelijk bewijs voor.’

In een opiniestuk in de Volkskrant haalde Van Vroonhoven ook het veelgebruikte argument aan dat een versoepeling van de Transgenderwet ertoe kan leiden dat vrouwelijke gevangenen worden verkracht door transgender vrouwen die veroordeeld zijn voor zedendelicten.

‘Wat ze erbij vergat te zeggen, is dat de versoepeling die nu voorligt in twintig andere landen al jaren de praktijk is, zonder al te veel problemen. Ja, in een Britse gevangenis is het twee keer misgegaan, maar dat is geen reden om transgender vrouwen over de hele linie in hun rechten te beperken. Als je echt iets wilt doen tegen het grote aantal verkrachtingen in de samenleving, kun je je beter focussen op het feit dat de meeste vrouwen slachtoffer worden van mannen in hun directe omgeving.’

Het debat over transgender personen gaat er vaak hard aan toe. Ook de organisaties die strijden voor trans rechten komen soms stevig uit de hoek. Is dat wel een verstandige strategie?

‘Ja, de belangen waarvoor zij opkomen zijn groot en de lobby waartegen ze vechten is machtig. Dan is het soms nodig om je hard op te stellen. Maar dat doen ze altijd met inhoudelijke argumenten, om de desinformatie te weerleggen die voortdurend via allerlei kanalen wordt verspreid, ook in opiniestukken en columns in de Volkskrant.’

Valt de trans organisaties niets te verwijten in dit debat?

‘Nou vooruit, de term ‘genderneutrale toiletten’ heeft ons geen goed gedaan. Omdat je daarmee suggereert dat gender iets neutraals zou zijn. Daar reageren mensen natuurlijk op. Zelf heb ik het liever over ‘genderinclusieve’ toiletten.’

Minister Weerwind heeft laten weten dat hij de motie van NSC en SGP naast zich neerlegt. Opgelucht?

‘Nee, want als er straks een ultrarechts kabinet komt, dan zal de opvolger van Weerwind de voorgestelde wetsversoepeling waarschijnlijk alsnog door de papierversnipperaar halen. Dat is pijnlijk, omdat een VVD-minister deze versoepeling ooit op papier heeft gezet, toen de VVD nog wél pal voor zelfbeschikking stond.’

Hoe ziet u de toekomst van transgender personen onder zo’n ultrarechtse regering?

‘Ik vrees dat het emancipatiebeleid voor trans personen en andere lhbti’ers zal worden teruggeschroefd. En ik ben bang dat dat meer kwetsbare groepen in onze samenleving overkomt, ook vrouwen en mensen met een migratieachtergrond.’

Dinsdag werd bekend dat het aantal meldingen van discriminatie van Joden, moslims en lhbti’ers opnieuw is gestegen. De Nationaal Coördinator tegen Racisme en Discriminatie wijt dat onder meer aan de verharding in de politiek.

‘Tja, kijk alleen al naar de motie van NSC en SGP. Die legitimeert dat je ingrijpende besluiten over minderheden kunt nemen op basis van onderbuikgevoelens. Dan moet je niet raar opkijken als zoiets navolging krijgt in de samenleving.’

Voelt u zich door het aannemen van deze motie ook persoonlijk geraakt?'

‘Ja, het sterkt me in mijn overtuiging dat ik moet blijven strijden voor volwaardige rechten voor transgender mensen. Want kennelijk leef ik in een land waarin de politieke meerderheid mij beschouwt als een tweederangsburger. Dat is best wel heftig. Terwijl transgender personen nu al heel veel te maken hebben met discriminatie, geweld en buitensluiting. Deze motie is de zoveelste dreun.’