TikTok-ban in VS iets dich­ter­bij, maar influencers, rechters, China en Trump liggen nog in de weg

1. De Amerikaanse rechter steekt er een stokje voor

Als vandaag de handtekening van de Amerikaanse president Joe Biden prijkt onder de wet die TikTok uit de VS verbant als de Chinese eigenaar er geen afstand van doet, verandert er voorlopig niks aan de status van de app in de VS. Het bedrijf ByteDance heeft negen maanden om een koper te vinden.

Washington verdenkt de Chinese regering ervan via TikTok gegevens te verzamelen van de inmiddels 170 miljoen Amerikanen die de app hebben geïnstalleerd. Die informatie zou Beijing vooral willen gebruiken om de publieke opinie en daarmee ook de politiek in de VS te beïnvloeden.

ByteDance ontkent dat het naar het pijpen van de Chinese machthebbers danst en kondigde woensdag meteen een eerste rechtszaak aan om het besluit aan te vechten. Een hoogleraar rechten van de University of Richmond zegt tegenover de BBC dat een vonnis in de rechtszaak ‘wel twee jaar kan vergen’.

Het bedrijf put hoop uit eerdere rechtszaken tegen afzonderlijke Amerikaanse staten die probeerden ambtenaren te verbieden de app op hun telefoon te installeren. Dat zagen de rechters als een te grote inbreuk op de vrijheid van meningsuiting.

2. De gebruikers dwingen een wetswijziging af

De publieke opinie in de VS is verdeeld over de verkoop en verbanning van TikTok, waarmee gebruikers vooral korte video’s delen. Als zelfs maar een deel van de 170 miljoen Amerikaanse gebruikers tegen de wet te hoop loopt, leidt dat tot druk op de politici die nu in grote meerderheid voor de wettelijke beperkingen hebben gestemd. Zeker influencers met miljoenen volgers zouden senatoren en afgevaardigden in de problemen kunnen brengen bij een nieuwe verkiezingsronde.

In de weken voor de stemming in het Congres, riep TikTok gebruikers op om hun afgevaardigden te bellen, te mailen of te appen om ze af te houden van een ban op de app. Het platform betaalde ook de reiskosten van verscheidene influencers, zodat die in Washington politici konden ontmoeten. In de ogen van critici toonde de Chinese eigenaar daarmee dat het bedrijf bereid is zijn niet onaanzienlijke marktmacht in te zetten om politieke doelen na te streven.

3. China oefent politieke druk uit met tegenmaatregelen

De machthebbers in Beijing hebben laten weten dat ze niet akkoord gaan met de gedwongen verkoop door ByteDance van diens belang in TikTok. De Amerikanen hebben niets te zoeken in de legitieme handel en wandel van een Chinees bedrijf, zo luidt het commentaar. Beijing ontkent dat het achter de schermen van TikTok aan de touwtjes. In 2020 kondigde de regering al een ‘exportverbod’ aan voor de app, wat de verkoop ervan zou compliceren.

China zou ervoor kunnen kiezen om als vergelding sancties te treffen tegen westerse producten en bedrijven. In gelijke munt betalen zal de Chinezen nog moeilijk vallen, want techbedrijven zijn al aan allerlei restricties gebonden in het land. Als deze toestand verergert zouden die ondernemers Washington kunnen vragen de maatregelen terug te draaien of te verzachten.

Want terwijl China aan de ene kant een lans breekt voor TikTok als bedrijf, verbiedt de regering Google en Apple om de app TikTok aan te bieden in hun webwinkels voor Android-telefoons en iPhones. Chinezen mogen alleen bij een soortgelijke dienst inloggen, Douyin geheten, die alleen in China verkrijgbaar is en onder Chinees toezicht en censuur staat.

4. Donald Trump draait de wet terug

In 2020 zei Donald Trump, de toenmalige president van de Verenigde Staten, dat hij TikTok zou verbieden. Nu, vier jaar later, is de gedoodverfde Republikeinse presidentskandidaat een tegenstander van de woensdag aangenomen wet.

Zeker, Trump vindt dat TikTok vanwege de vermeende inmenging van de Chinese regering ‘een bedreiging is voor Amerika’s nationale veiligheid’. Maar een verbod,zou alleen maar gunstig uitpakken voor Facebook, ‘dat de vijand van het volk is, samen met nog meer andere media’, zei hij vorige maand op nieuwszender CNN.

Dat het onder zijn presidentschap niet was gekomen tot een verbod op TikTok, was niet zijn schuld geweest, zei Trump in het interview. Hij had het overgelaten aan het Congres om maatregelen te komen, zonder dat echt te kennen te geven. ‘Ik had moeten zeggen, nemen jullie nou maar dat besluit, want er zijn een hoop mensen die zich uitspreken die ervan (van de app, red.) houden. Er zijn een heleboel jonge kinderen die gek worden als ze de app niet meer hebben. Er zijn veel gebruikers.’ Of Trump bij een eventuele herverkiezing de wet alsnog terugdraait, blijft evenwel schimmig.