Wie is de Indiër Gukesh (17), de nieuwe ster van het schaken? ‘Hij kijkt hij niet op of om. Hij is zeer geconcentreerd’

Dommaraju Gukesh wrong zich in december vorig jaar nog op het laatste moment tussen de deelnemers aan het kandidatentoernooi in Toronto, ten koste van de Nederlander Anish Giri. In Canada streden acht topschakers in de afgelopen weken om het recht wereldkampioen Ding Liren uit te dagen.

De slechts 17-jarige Indiër wacht zowaar het allerhoogste podium. Na zijn eindoverwinning van het kandidatentoernooi, waar hij hoger ingeschaalde tegenstanders als Hikaru Nakamura, Fabiano Caruana en Ian Nepomniasjtsji achter zich liet, mag hij het eind dit jaar tegen Ding opnemen – datum en locatie moeten nog worden bepaald. Als hij de ernstig met zichzelf worstelende Chinees weet te kloppen, wordt Gukesh op zijn 18de de jongste wereldkampioen aller tijden. Hij zal dan Garry Kasparov aftikken. Die was in 1985 22, toen hij Anatoli Karpov versloeg.

Gukesh was 12 jaar, 7 maanden en 17 dagen oud, toen hij de titel grootmeester behaalde. Alleen de Oekraïner Sergey Karjakin was 17 dagen jonger, toen hij de kaap nam. Intussen is de Amerikaan Abhimanyu Mishra sinds juni 2021 de jongste grootmeester: hij was 12 en nog geen 5 maanden. Als 16-jarige passeerde Gukesh de rating van 2.700. Op die leeftijd bracht hij als jongste ooit de toenmalige wereldkampioen Magnus Carlsen een nederlaag toe.

Begeleid door vader

De Indiër, steevast begeleid door zijn vader die zijn praktijk als kno-arts opgaf om Dommaraju te vergezellen, was twee keer van de partij op het Tata Steel Schaaktoernooi. In 2023 eindigde hij als twaalfde, begin dit jaar verloor hij in een tiebreak om de eindzege van de Chinees Wei Yi.

Toernooidirecteur Jeroen van den Berg had hem eerder gesignaleerd op Tata Steel Chess in India, waar jonge schakers voor eigen publiek kunnen proefdraaien. ‘Toen hij hier voor het eerst kwam, was zijn deelname voorzien voor de challengers, het een na hoogste niveau. Maar hij had zo’n groeispurt in zijn rating gemaakt, dat we hem overhevelden naar de masters.’

Van den Berg omschrijft hem als een ‘bescheiden, introverte jongen’. Hij meldde zich steevast als een van de eersten in de speelzaal. ‘Dan kijkt hij niet op of om. Hij is zeer geconcentreerd en laat zich niet afleiden.’

De Nederlandse schaker Max Warmerdam zat drie keer tegenover Gukesh aan het bord. ‘Hij schuwt heel complexe situaties niet en weet zich daar goed doorheen te manoeuvreren.’

Dat de Indiër weinig emoties toont, maakt het er niet eenvoudiger op. ‘Hoe hij er voorstaat, is niet aan zijn gelaatsuitdrukking af te lezen.’ Een bewering van Gukesh dat hij tot voor kort nauwelijks met schaakcomputers werkte (‘ik vind zelf wel de beste zet’), moet volgens Warmerdam worden genuanceerd. ‘Jonge Indiërs hebben fulltime coaches. Reken maar dat die zich met schaakengines voorbereiden.’

Ongeacht het resultaat van het aanstaande WK is zeker dat Gukesh begin 2025 weer van de partij is in Wijk aan Zee. Directeur Van den Berg: ‘We hebben hem eerder vastgelegd. Dat was een goede zet.’