Koranverbrandingen en oorlog Israël-Hamas ‘vergroten kans op terroristische aanslag in Nederland’

Dat schrijft de Algemene Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (AIVD) in zijn jaarverslag, dat dinsdagmiddag werd gepresenteerd door directeur Erik Akerboom. De AIVD noemt het mondiaal jihadisme ‘al jaren de grootste terroristische dreiging tegen Nederland’. Al Qaida en ISIS en aan hen gelieerde groepen vormen volgens de AIVD het grootste gevaar.

Dat die dreiging afgelopen jaar is toegenomen, heeft volgens de AIVD te maken met actuele gebeurtenissen als koranvernielingen en het Israëlisch-Palestijns conflict - potentiële redenen voor radicale moslims om over te gaan tot een terroristische aanslag.

De inlichtingendienst wijst in dat licht naar de aanslag in Brussel vorig jaar. In oktober schoot een Tunesiër in naam van IS twee Zweedse voetbalsupporters dood. Hoewel zijn motief niet met zekerheid is vast te stellen, deed hij het vermoedelijk vanwege enkele koranverbrandingen die in de maanden ervoor hadden plaatsgevonden in Zweden.

Verder schrijft de inlichtingendienst in het rapport dat westerse veiligheidsdiensten, waaronder de AIVD, het afgelopen jaar ‘zeker een tiental’ plannen voor een aanslag in Europa verijdelden. Ook in Nederland: hier volgden aanhoudingen in vier zaken nadat de AIVD informatie had gedeeld. De plannen varieerden van het neersteken van willekeurige mensen, tot concrete voorbereidingen van aanslagen op specifieke gebouwen en evenementen.

Conclusies geen verrassing

De conclusies van de inlichtingendienst komen niet geheel als een verrassing. De Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid (NCTV) verhoogde afgelopen december het dreigingsniveau in Nederland van 3 (aanzienlijk) naar 4 (substantieel), onder andere vanwege dezelfde redenen als die de AIVD opvoert. De NCTV trof daarop ‘waar nodig’ aanvullende veiligheidsmaatregelen, maar specificeerde deze niet verder.

Net als in voorgaande jaren waarschuwt de AIVD in het jaarverslag ook voor de dreiging vanuit China. ‘China bleef in 2023 de wereldorde uitdagen’, schrijft de inlichtingendienst. ‘De Chinese overheid streeft ernaar een belangrijke leidende natie in de wereld te worden. De gevolgen daarvan voor andere landen, ook Nederland, kunnen veelomvattend en ingrijpend zijn.’

Zo wijst de AIVD naar Nederlandse bedrijven, die slachtoffer kunnen worden van Chinese cyberaanvallen, spionage, insiders, heimelijke investeringen en illegale export - middelen die China in het verleden inzette. Het ontdekken en voorkomen daarvan was voor de AIVD ‘een van de prioriteiten’ het afgelopen jaar.

Toch wil de inlichtingendienst, die in het onderzoek naar China samenwerkt met de Nederlandse militaire inlichtingendienst MIVD, de komende jaren nog meer inzetten op China. ‘China is inmiddels daadwerkelijk in staat de verhoudingen in de wereld naar zijn hand te zetten’, schrijft de AIVD in het persbericht. ‘De gevolgen daarvan voor Nederland kunnen ingrijpend zijn. Daarom zal de AIVD zijn onderzoek naar de dreigingen uit China moeten intensiveren.’ Hoe dat er precies uit zal zien, wordt niet gespecificeerd.