Van Lienden en compagnons bedrogen ministerie wél bij mondkapjesdeal, zegt landsadvocaat ‘met de kennis van nu’

Dat blijkt uit processtukken die door de Volkskrant zijn ingezien. Van Lienden, Bernd Damme en Camille van Gestel hebben volgens de landsadvocaat ‘kunstgrepen’ toegepast om een order bij de overheid los te peuteren met hun in allerijl opgezette bv Relief Goods Alliance (RGA). De exorbitante winsten die ze daarmee boekten, werden voor de overheid geheim gehouden.

‘Niet bekend was dat RGA in werkelijkheid niets met Hulptroepen Alliantie van doen had en een vehikel was voor Van Lienden c.s. om zichzelf heimelijk een winst van 29,38 miljoen euro toe te eigenen’, staat in de processtukken. De landsadvocaat zal mede daarom maandag bij de rechtbank van Amsterdam vragen om nietigverklaring van de deal en terugstorting van alle winsten, inclusief rente.

Ruim vier jaar na de mondkapjesdeal erkent de overheid daarmee voor het eerst bedrogen te zijn. Dat kon onder meer gebeuren doordat er volgens de landsadvocaat geen onderzoek is gedaan naar de achterliggende structuur van RGA. Daardoor kon niet worden vastgesteld dat er geen link was met de non-profitorganisatie waarvan Van Lienden en zijn compagnons de boegbeelden waren.

Uitlatingen van bewindspersonen

Van Lienden, Damme en Van Gestel bestrijden dat en houden juist vol dat ze van de overheid hun commerciële bv moesten inzetten. Alle hoofdrolspelers zouden op de hoogte zijn geweest.

Als verdediging verwijzen de drie mannen daarbij naar de uitlatingen die bewindspersonen deden in het verleden. Zo beweerde voormalig minister Tamara van Ark (Medische Zorg) kort na de eerste onthullingen in de Volkskrant in mei 2021 dat er weinig mis was met de deal. ‘Wij gingen er niet van uit dat RGA een non-profitorganisatie was.’

Dat de winsten zo in de zakken verdwenen van drie mannen die zich voordeden als weldoeners, was volgens de VVD-bewindsvrouw irrelevant. Alleen de kwaliteit, prijs en leveringszekerheid van de geleverde mondmaskers telden tijdens de coronacrisis. Ook de huidige verantwoordelijke demissionair minister, Connie Helder (Langdurige Zorg), verklaarde in september 2022 dat het voor de overheid niet uitmaakte waar de winst terechtkwam.

‘Met de kennis van nu ligt de zaak anders’, constateert de landsadvocaat in de processtukken. Dat Van Lienden de indruk wekte op non-profitbasis te werken, wordt inmiddels juist als onderdeel van het bedrog gezien.

Onbegrip bij nieuw bestuur Hulptroepen Alliantie

De plotselinge draai leidt tot onbegrip bij de andere eisers in de civiele procedure: het nieuwe bestuur van Hulptroepen Alliantie en een groep van ex-vrijwilligers, die een eigen vordering hebben. Zij procederen al jaren om Van Lienden en partners het geld te laten terugbetalen, omdat er misbruik werd gemaakt van hun non-profitorganisatie. De overheid heeft daar nooit belangstelling voor getoond. Nu de pogingen mogelijk slagen, komt de staat toch in actie en eist zelf het geld op.

De landsadvocaat verdedigt de beslissing om alsnog te procederen in de processtukken door te verwijzen naar nieuwe informatie die boven water is gekomen. De staat heeft Van Lienden en zijn compagnons afgelopen zomer gedreigd met een kort geding en dwangsommen van 25 duizend euro per dag als er niet een lijst aan nog geheime bestanden zou worden overdragen.

Zo blijkt bijvoorbeeld uit een heimelijk gemaakte opname van een gesprek met inkopers van de overheid dat iedereen ervan uitging dat het om een non-profitdeal zou gaan. Als een van de inkopers sceptisch is, zegt Van Lienden: ‘Wees blij, in godsnaam, dat er mensen zijn die dat voor de publieke zaak willen doen. Je kan hier ook echt wel miljonair van worden, als je dit goed doet.’

Kort daarvoor hebben Van Lienden en zijn partners in een intern overleg juist gesproken over hoe ze ‘gillend rijk’ kunnen worden van een deal met de overheid.