Ergens in Taylor Swifts overvolle nieuwste plaat zit een prachtig album verstopt

Wie houdt Taylor Swift nog tegen? De 34-jarige zangeres bevindt zich op de absolute piek van wereldsterrendom. Haar wereldwijde Eras Tour – 4, 5 en 6 juli in Amsterdam – harkte al meer dan een miljard dollar binnen, en is daarmee de concertreeks met de hoogste omzet ooit. Ze was met 26,1 miljard streams de meest beluisterde artiest van 2023 op Spotify. Sinds 2020 bracht ze vier nieuwe albums uit, plus vier heropnames van oudere platen. Swift is overal, en ze is niet te stoppen.

Haar elfde plaat, The Tortured Poets Department, kwam vrijdag uit om vijf uur ’s ochtends Nederlandse tijd. Geen singles van tevoren, zestien liedjes in één keer. Best flink voor een popalbum. Je kon hem precies twee keer rond luisteren, voordat Swift om zeven uur met nóg een verrassing kwam: het blijkt een dubbelalbum. The Tortured Poets Department: The Anthology heeft een tweede deel met nog eens vijftien liedjes, in totaal meer dan twee uur. Een hoorn des overvloeds van de alomtegenwoordige popster.

The Tortured Poets Department is een plaat vol grijze luchten. Het zijn ingetogen midtempo popliedjes over gebroken harten, nieuwe liefde die gedoemd lijkt te mislukken, en oordelen van de buitenwereld over de desbetreffende liefde. De foute man in kwestie lijkt Matty Healy te zijn, de zanger van indiepopband The 1975, met wie Swift in de zomer van 2023 een kortstondige, maar zeer geruchtmakende relatie had. Healy maakt naast enigszins pretentieuze muziek ook graag controversiële opmerkingen, en heeft in het verleden openlijk geworsteld met verslavingen. Niet de man waar haar fans de Amerikaanse prinses graag mee zouden zien, op z’n zachtst gezegd.

Fel

Dat Taylor zich niets van het commentaar dat die relatie opriep heeft aangetrokken, moge duidelijk zijn: „No, I’m not coming to my senses / I know he’s crazy, but he’s the one I want”, zingt ze in ‘But Daddy I Love Him’. Ze is voor haar doen fel: „I’d rather burn my whole life down / Then listen to one more second of all this bitchin’ and moanin’”.

Taylor Swift die zich niet inhoudt, dat is best spannend. Maar het zorgt ook voor een aantal ongemakkelijke of zelfs ronduit gênante zinsneden, waarmee ze in één keer een hele song onderuit kan schoppen. Je nekharen gaan overeind staan bij een ronduit lelijke zin als „We would pick a decade we wished we could live in instead of this / I’d say the 1830s but without all the racists” (‘I Hate It Here’).

In de titeltrack noemt Swift twee beroemde dichters in een fijnzinnig en simpel zinnetje dat perfect in het liedje past: „You’re not Dylan Thomas, I’m not Patti Smith / This ain’t the Chelsea Hotel, we’rе modern idiots”. Om vervolgens datzelfde nummer als een baksteen te laten vallen met een lachwekkende metafoor: „I scratch your head, you fall asleep / Like a tattooed golden retriever.” Tsja.

Swift stopt haar liedjes op dit album vol met veel metaforen, verwijzingen, en vooral ook véél tekst. Elke vierkante centimeter van de liedjes is volgeschreven. Er is weinig lucht.

Glazen stuk

Swift werkt samen met twee van haar favoriete co-producers. Jack Antonoff, met wie ze al sinds 2014 samen schrijft en produceert, en Aaron Dessner, gitarist en toetsenist in de geliefde indierockband The National, die haar voor het eerst assisteerde bij haar folky quarantaine-albums Folklore en Evermore (2020).

The Tortured Poets Department is een combinatie van de twee: de melancholische synthesizers van Antonoff en de donkere gitaarindie van Dessner. Dit nieuwe album ligt in het verlengde van Swifts vorige album Midnights (2022), ook stemmige synth-pop. Maar Poets is de vroege ochtend erna, als de drank op is en de glazen stuk zijn gevallen. Mooi, ja, maar we kennen deze sound inmiddels wel van Swift. En waar ze tekstueel wel fel is, blijft Poets qua sound wat vlakjes.

Er zijn uitschieters: ‘Clara Bow’ klinkt dromerig, maar ook een beetje unheimisch; een liedje dat Phoebe Bridgers niet had misstaan. Folkliedje ‘The Prophecy’ is een van de simpelste op het album, met tokkelende gitaar en Swifts stem die boterzacht klinkt in haar lagere register. ‘So High School’, een van de beste liedjes van het album, zit onterecht weggemoffeld op het middenstuk van disc twee. Met zijn jangly gitaarsound klinkt het bijna als nineties dreampop. Dichter bij Cocteau Twins is Taylor Swift nog nooit gekomen. Maar ondanks hoogtepunten als deze, is Poets toch veel van hetzelfde.

Dan is een uur al best lang, laat staan twee. Er zit een ontzettend goed album in The Tortured Poets Department verstopt. Een korter album vooral, waarop scherpere keuzes zijn gemaakt, meer darlings zijn gekilled, en waarop iemand nog eens kritisch heeft gekeken naar de teksten.

Misschien is Swift slachtoffer van haar eigen succes, van haar eigen geromantiseerde beeld van zichzelf als een dichteres en supersongwriter die zich niets meer laat vertellen. Terwijl het misschien wel goed zou zijn als er iemand in de studio was geweest om te zeggen: ‘Dit kan beter’. Of: ‘Dit gaan we niet doen’.

Maar op The Tortured Poets Department laat Taylor Swift zich door niemand tegenhouden.