Tussen nu en 2050 zal de wereldwijde productie van plastic verdubbelen - of zelfs verdrievoudigen. De uitstoot van broeikasgassen groeit in hetzelfde 'alarmerende' tempo mee, volgens nieuw Amerikaans wetenschappelijk onderzoek. "We vrezen de consequenties voor biodiversiteit, voedselzekerheid en de gezondheid van alle levende organismen."
Dat zegt onderzoeker Ulphard Thoden van Velzen van de Wageningen University & Research (WUR). Dat de mondiale productie van plastic enorm groeit, 'was al een tijdje bekend', zegt Thoden van Velzen. Hij is gespecialiseerd op het gebied van chemie en plastic. Hij verwijst naar een eerder onderzoek van de OECD, de Europese Organisatie voor Economische Samenwerking.
China, Indonesië en Servië
Thoden van Velzen wijst naar landen als China, Indonesië, Vietnam, India en de Filipijnen, waar de productie en het gebruik van plastics flink opgevoerd wordt, zonder rekening te houden met het milieu. "Aan recycling doen ze niet. Ze storten het plasticafval op een nogal slordige manier. Bij regenbuien spoelt alles letterlijk de rivieren, zeeën en bodem in. Dat zie je overigens in veel meer landen, zoals bijvoorbeeld Servië en Guatemala."
De onderzoeker zegt zich zorgen te maken over de ontwikkeling. Volgens het Amerikaanse onderzoek van de Amerikaanse Lawrence Berkeley National Laboratory kan de uitstoot van broeikasgassen door plastic een enorme vlucht nemen: van 2,24 naar 6,78 gigaton in 2050. Bijna niet te bevatten hoeveelheden.
Daarmee zou deze industrie in zijn eentje 20 procent van het wereldwijde koolstofbudget verbruiken. Dat is de grens waaronder de wereld moet blijven om te voldoen aan het Klimaatakkoord van Parijs, om onder de 1,5 graad opwarming te blijven.
Het probleem speelt dus op twee vlakken die elkaar versterken: bij de productie van plastic komt veel CO2 vrij, én de plastics en kunststoffen veroorzaken veel plasticafval. Dat laat zijn sporen achter in het milieu.
De Britse krant The Guardian schrijft in een artikel over dit onderzoek dat de extra milieuvervuiling gegarandeerd is, zélfs al zou de wereld erin slagen de energie voor het productieproces volledig duurzaam te produceren. In dat geval zou de plasticindustrie in 2050 nog steeds goed zijn voor 5,13 gigaton aan vervuiling. Dit komt omdat ruwe olie als grondstof voor allerlei plastics gebruikt wordt.
Smartphones, landbouw en autobanden
Volgens Thoden van Velzen overspoelen goedkope plastics uit China de Europese markt. "China heeft voor vele miljarden grote petrochemische installaties gebouwd. Daar maken ze gigantische hoeveelheden plastics, omdat die fabrieken terugverdiend moeten worden. Die producten dumpen ze tegen marginale prijzen en marges op de Europese markten. Omdat Europa weigert hogere tarieven voor Chinese kunststoffen op te werpen, is dat goedkope plastic overal."
Petra Krystek, specialist analytische- en milieuchemie bij kennisinstituut Deltares, noemt het plasticprobleem 'ongelooflijk complex', omdat het allerlei verschillende varianten kent. "Het is overal. In onze verpakkingen. In je smartphone, plastic zakjes en je autobanden. In het worteldoek in tuin en onder oprijlanen. In de landbouw; denk alleen al aan al de folies die je op de velden ziet. Je kunt geen aardbei meer kopen waar een beetje aarde aan zit. Soms zijn die plastics afbreekbaar, maar vaak juist niet."
WUR-onderzoeker Ulphard Thoden van Velzen noemt het 'een mondiaal probleem waar wij in West-Europa relatief weinig invloed op hebben'. Het grootste probleem is niet zozeer dat er meer plastic geproduceerd wordt, zegt de onderzoeker, maar vooral dat veel landen er onverantwoordelijk mee omgaan. "Veel landen zeggen: vervuiling is niet ons probleem, wij hebben andere prioriteiten. Daardoor is het dweilen met de kraan open."
Het milieu lijdt er intussen onder. Door golfslag, zonlicht en de tijd verpulvert al dat afval tot 'microplastics', oftewel microscopisch kleine deeltjes afval. "Die vinden we terug in alle levende organismen", zegt Thoden van Velzen. "In vissen, in planten die we eten, in mensen. Bij mensen zijn microplastics in het bloed aangetroffen." Daarnaast zegt hij te vrezen voor verlies aan biodiversiteit en de stabiliteit van onze voedselsystemen.
Alarmbellen in Jakarta en Peking
Deltares-specialist Krystek is op dit punt iets voorzichtiger: "De wereld is nog niet zo lang bewust genoeg van de aanwezigheid van plasticafval. We zitten op dit moment nog midden in de onderzoeken naar de schadelijke effecten van microplastics en plasticafval. Er lopen vele onderzoeken, bijvoorbeeld om kleine plasticdeeltjes in het milieu goed te kunnen analyseren. Er zijn natuurlijk geregeld alarmerende signalen, zoals berichten dat er plastic in dieren en mensen wordt aangetroffen. Maar als wetenschapper moet ik zeggen: het is nu nog te vroeg om definitieve uitspraken te doen over alle milieuschade."
Aankomende week komt in de Canadese stad Ottawa het 4th Intergovernmental Negotiating Committee (INC4) bijeen. De organiserende landen Canada, Uruguay, France, Kenya en Zuid-Korea hebben de handen ineengeslagen om een mondiaal 'plasticverdrag' op te stellen, dat moet helpen de negatieve effecten voor de wereld te beperken.
Thoden van Velzen zegt dat Nederland wat betreft recycling 'heel goed bezig' is. Voor de oplossing op lange termijn wijst hij opnieuw naar landen als China en Indonesië. "Het wordt zo ongelooflijk veel, dat plastic, dat het de natuurlijke systemen van de aarde gaat bedreigen. Ik hoop dat ze in Jakarta, Peking en Ho Chi Minh-stad snel de alarmbellen horen en dat ze gaan helpen de problemen op te lossen."
