‘Iran zou binnen een jaar een atoombom kunnen hebben’
Israël zegt te vrezen voor een Iraans kernwapen. Zeker nu er signalen zijn dat Iran zijn nucleaire activiteiten weer heeft opgeschroefd.
Iran had uit angst voor een Israëlische aanval zijn nucleaire faciliteiten vorig weekend alvast gesloten, meldde het Internationaal Atoomagentschap (IAEA) deze week. Bij de Israëlische aanval van vrijdagochtend lijken ze echter buiten schot te zijn gebleven.
Maar de angst van Iran was niet ongegrond. Het kernprogramma van Teheran is een doorn in het oog van Israël. Zeker nu er signalen zijn dat Iran zijn nucleaire activiteiten weer heeft opgeschroefd – dusdanig dat de stap naar een kernwapen niet ver weg lijkt.
Het rapport van het IAEA dat eind februari verscheen, over de nucleaire activiteiten van Iran, liegt er niet om. Sinds 2019 is het voor de atoominspecteurs steeds lastiger geworden om controles uit te voeren binnen de Iraanse nucleaire faciliteiten. In 2022 besloot Iran om al het surveillancemateriaal, zoals camera’s, van het IAEA te verwijderen. Die hingen daar zodat het agentschap zo goed mogelijk kon toezien op de activiteiten binnen de installaties, een voorwaarde van het nucleaire akkoord tussen Iran en onder andere de VS uit 2015.
Toch hebben de inspecteurs van het IAEA nog wel toegang tot de faciliteiten. Dit komt omdat Iran het non-proliferatieverdrag uit 1968 ondertekend heeft. IAEA-baas Rafael Grossi meldt in het rapport dat er de afgelopen maanden faciliteiten bijgebouwd zijn en er bovendien meer en meer hoog verrijkt uranium wordt geproduceerd. Toch houdt Iran nog altijd vol dat het niet de intentie heeft om kernbommen te maken.
Voor zover bekend bij het IAEA zit Iran nu op 60 procent uraniumverrijking. “Bij een verrijking van 60 procent kun je al een nucleair explosief maken”, legt emeritus hoogleraar en atoomfysicus Wim Turkenburg uit. “Maar voor een atoombom heb je liever uranium dat voor ten minste 90 procent uit Uranium-235 bestaat. Hiervan heb je minimaal vijftien kilo nodig.” Het uranium heet dan weapons grade.
‘Binnen een jaar heeft Iran de bom’
“Van 60 procent naar 90 procent kan Iran binnen een paar maanden realiseren. Voor zover ik weet zitten ze in Iran nog niet op 90 procent”, zegt Turkenburg. Gevreesd wordt dat Iran de komende tijd stappen zal zetten om wel tot dat niveau te komen. “Dan is het ook nog de vraag of ze alle kennis en materialen in huis hebben voor het maken van een bom, al dan niet gesteund door een ander land. Zo ja, dan is het denkbaar dat ze vrij snel de atoombom zullen hebben. Ik schat binnen een jaar.”
Bijna zes jaar geleden besloot de Verenigde Staten zich onder president Donald Trump terug te trekken uit de zogenoemde Iran-deal, het internationale atoomakkoord dat in juli 2015 werd gesloten om het Iraanse atoomprogramma in te perken, in ruil voor het opheffen van economische sancties.
Als reactie hierop besloot Iran zijn nucleaire activiteiten weer op te voeren. Israël, dat al jaren probeert het atoomprogramma te dwarsbomen door cyberaanvallen uit te voeren en prominente Iraanse kernwetenschappers te vermoorden, reageerde. In 2020 kwam de ‘vader van het Iraanse atoomprogramma’, Mohsen Fakhrizadeh, om het leven bij een aanslag waar duidelijk de vingerafdrukken van de Mossad aan kleven, de Israëlische geheime dienst.
Excuus om uit het verdrag te stappen
Toch verwachten experts niet dat Israël nu snel over zal gaan tot een frontale aanval op de nucleaire installaties van Iran. “Dat zou Iran het excuus geven om uit het non-proliferatieverdrag te stappen en wel kernwapens te gaan produceren”, zegt Iran-deskundige Peyman Jafari.
Jafari acht de kans klein dat Iran, zonder aanval van Israël, de stap zal zetten naar het maken van een nucleaire bom. “Tot nu toe is het altijd een drukmiddel geweest voor Iran. Ze weten dat als ze richting een kernwapen gaan, dat tot een totale oorlog met de VS, Israël, de EU en buurlanden kan leiden. Dan komt Iran geïsoleerd te staan. Ze zouden dat alleen inzetten als aller- allerlaatste redmiddel.”
Mocht Israël wel tot zo’n aanval overgaan, dan kan de ‘nucleaire atoomdoctrine’ van Iran veranderen, liet de hoge generaal van de Revolutionaire Garde, Ahmad Haghtalab, donderdag weten. Jafari erkent dat een aanval van Israël op de nucleaire installaties voor Iran een rode lijn is. “Dan is de kans wel groot dat Iran ervoor kiest de uraniumverrijking op te voeren en wellicht de stap naar een kernwapen te maken.”
Verrijking
Hoe gaat het verrijken van uranium in zijn werk? Atoomfysicus Wim Turkenburg legt uit: “Van natuurlijk uranium wordt het gas UF6 gemaakt en dat gaat in grote centrifuges, een soort trommels, die heel snel draaien.
De zwaardere deeltjes in het gas, die Uranium-238 bevatten, gaan naar de buitenkant en de lichtere deeltjes, die Uranium-235 bevatten, blijven aan de binnenkant, bij de as van de trommel. Het gas met de lichtere deeltjes tap je af en breng je naar een volgende trommel. Dat doe je stapsgewijs vele malen. Dan krijg je uranium met een steeds hoger Uranium-235.
Je hebt dus heel veel centrifuges nodig. Op een gegeven moment kom je op een verrijkingsgraad van 60%, en als je door blijft gaan op 90%. Met dat sterk verrijkte uranium kan je een goed werkende atoombom produceren. Om als brandstof te dienen in een kerncentrale zoals in Borssele is verrijking tot 4 of 5 procent voldoende.”
Lees ook:
Israël en Iran beweren allebei de winnaar van de confrontatie te zijn
Iran heeft zijn dreigementen zondag waargemaakt met een grootschalige aanval op Israël, maar het laatste land zegt niet onder de indruk te zijn.