Onderhandelen met Poetin? Je bedoelt dat Kyiv zich moet overgeven?

Robert Serry was de eerste Nederlandse ambassadeur in het onafhankelijke Oekraïne, na het uiteenvallen van de Sovjet-Unie. Zijn betrokkenheid is gebleven, hij verblijft op dit moment weer in het land, en schrijft voor het online-platform Raam een oorlogsdagboek. Zijn jongste bijdrage ging vergezeld van een hartenkreet op X: ‘Als Oekraïne zich niet kan verdedigen dan zijn de gevolgen voor ons ook niet te overzien. Stuur nu meer Patriots!’

Onder de reacties waren de gebruikelijke beledigingen en scheldpartijen, maar ook oproepen tot een geheel andere houding tegenover het conflict: stop het zinloze vechten, ga onderhandelen. Bij zo’n pleidooi, zoals onlangs ook van Joost Smiers in Trouw, vallen al snel termen als ‘militarisering’ en ‘vijanddenken’; daar moeten we vanaf, we moeten de angst van Moskou begrijpen en inzetten op vredesbesprekingen.

Het idee van onderhandelen fungeert daarbij als een mantra, het keert telkens terug, maar zelden wordt het uitgewerkt. Hoe zouden onderhandelingen werken, wat zouden ze kunnen opleveren? Moet Oekraïne, zijnde de underdog, het initiatief nemen en hoe krijg je Rusland aan tafel zolang het militair de overhand heeft? Wordt met onderhandelen eigenlijk niet bedoeld: geef je over, Kyiv? Ik bedoel: wees helder over wat je wilt. Een overgave kan de enige overgebleven optie zijn, zoals Nederland besloot in mei 1940. Dan hebben we het echter niet over ‘vredesbesprekingen’.

Maar laten we eens aannemen dat het inderdaad tot onderhandelingen komt. En dat die, gezien de militaire verhoudingen, het volgende resultaat opleveren: Oekraïne doet afstand van de gebieden die Rusland geannexeerd c.q. bezet heeft, Rusland garandeert het daarbij te houden en internationale waarnemers zien daarop toe. Vrede. Weliswaar ten koste van de vrijheid van de Oekraïners die nu Russen zijn geworden – voor velen dreigt een gang naar Poetins goelag – maar toch. Alles beter dan het eindeloze sterven op het slagveld.

Zou Kyiv met zo’n uitkomst kunnen leven? Ik denk het niet. Het zou onverdraaglijk zijn, en ook onrealistisch. Als de les voor Poetin is dat oorlog werkt, is dit soort vrede een uitnodiging voor verdere agressie. Even geduld hebben, wat tijd winnen, en dan de aanval openen op de rest van Oekraïne. Met een volgende golf van zinloos bloedvergieten. Maar die Russische garanties dan, met internationale waarnemers? Die zijn er eerder geweest. Nog een dag voor de inval van 24 februari 2022 bezwoer het Kremlin dat het zoiets nooit zou doen. Garanties van dit regime garanderen niets.

In 1994 werd een cruciaal document getekend, het Boedapest-memorandum, ik was erbij als Oost-Europa-correspondent. Oekraïne deed afstand van zijn kernwapens en leverde ze in bij Rusland, Moskou onderschreef de soevereiniteit van Oekraïne, Londen en Washington bekrachtigden dat. Vrede, dachten we. Maar het is oorlog geworden en het is, ironisch genoeg, mede vanwege de nucleaire macht van Rusland dat Oekraïne slechts halfwassen door het Westen wordt bijgestaan. Tart me niet, zegt Poetin, nonchalant wijzend naar zijn atoomwapens.

Ik begrijp de huiver die dit oproept, maar ik geloof dat die niet de doorslag mag geven. Laten we Oekraïne in staat stellen zich krachtig en standvastig te verdedigen, zodat Rusland gaat beseffen dat deze oorlog geen zin heeft. Stuur meer Patriots.