Wat betekent de aanval van Iran voor de oorlog in Gaza?

Doemscenario’s genoeg na de aanval van Iran van afgelopen weekeinde. Als dit leidt tot een tegenreactie van Israël, waarop Iran weer vindt dat het terug moet slaan, kan de hele regio zomaar worden meegesleurd in een enorme oorlog. Zowel de Verenigde Staten als Arabische bondgenoten dringen er dan ook bij Israël op aan om nog even tot tien te tellen.

Maar er ís in de regio al een oorlog gaande. Die begon op 7 oktober met de terreuraanval van Hamas, waarbij 1.300 doden vielen. Bij de tegenaanval van Israël in Gaza zijn de afgelopen zes maanden meer dan 33 duizend doden gevallen. Hamas houdt nog 133 gijzelaars vast, en honderdduizenden Palestijnen verkeren in hongersnood. Betekent de aanval van Iran eigenlijk nog iets voor deze mensen?

Het zorgt in elk geval voor afleiding – en dat is meer dan welkom bij de Israëlische premier Netanyahu. De afgelopen maanden werden hij en zijn uiterst rechtse regering flink onder druk gezet door de internationale gemeenschap, die de humanitaire catastrofe in Gaza niet langer kan aanzien. De aanval van Iran maakte echter duidelijk dat Israël, als het erop aan komt, nog steeds op de volledige steun van het Westen kan rekenen. Bovendien werkten enkele Arabische buren mee aan de verdediging van het luchtruim.

Dat is een bittere pil voor de Palestijnen. Het gevoel dat de wereld geen oog meer voor hun situatie heeft zodra er grotere belangen spelen – een situatie waarin zij zich voor de aanval van Hamas ook al decennialang bevonden.

Het wachten waard

Toch moet Yahya Sinwar, de leider van Hamas in de Gazastrook en het vermoedelijke brein achter de slachting van 7 oktober, even in de handen hebben gewreven. Zes maanden geleden hoopte hij dat de aanval van Hamas het begin zou zijn van een grotere oorlog tegen Israël, op meerdere fronten. Dat viel tegen. Iran besloot – zoals gebruikelijk – achter de schermen te blijven, en Hezbollah vuurt sindsdien weliswaar talloze raketten op het noorden van Israël af, maar is niet uit op een echte oorlog.

Misschien, zo zal Sinwar hopen, gaat dat alsnog gebeuren. Hezbollah is tenslotte een bondgenoot van Iran, en daarmee ook een mogelijk doelwit voor een tegenreactie van Israël. Het is wat hem betreft het wachten waard.

Het is dan ook niet verrassend dat Hamas zich afgelopen weekeinde volmondig achter Iran schaarde. De groepering noemde de aanval ‘het vanzelfsprekende recht’ van een staat om zichzelf ‘tegen de zionistische agressie te verdedigen’. In de verklaring werden alle Arabische en islamitische landen voor de zekerheid nogmaals opgeroepen om de Palestijnen te steunen in de oorlog in Gaza.

Volledige terugtrekking

Haast lijkt Hamas sowieso niet te hebben – zoals ook blijkt uit de onderhandelingen om een bestand. Deze slepen zich al maanden voort, en ketsen steeds weer af omdat Hamas bij haar originele eisen blijft: terugtrekking van alle Israëlische troepen uit Gaza, de terugkeer van gevluchte Palestijnen naar het noorden van Gaza, en een ‘aanzienlijk aantal’ Palestijnse gevangenen in ruil voor Israëlische gijzelaars.

Toch moet Sinwar beseffen dat Iran niet dezelfde belangen heeft als Hamas. Teheran zal niets tegen de eisen van zijn beweging hebben, maar de aanval op Israël draaide niet om de oorlog in Gaza. Iran vroeg niet om een staakt-het-vuren, en probeerde geen druk uit te oefenen om meer humanitaire hulp in de Gazastrook toe te laten. Het land wilde louter wraak nemen voor de dood van enkele hoge generaals van de Revolutionaire Garde, die op 1 april om het leven kwamen bij een Israëlische aanslag op het Iraanse consulaat in Damascus.

Voor Hamas is dan ook duidelijk dat, mits Israël gehoor geeft aan de druk van haar bondgenoten en niet met een tegenreactie komt, het boek voor Iran voorlopig weer is gesloten. Teheran heeft geen behoefte aan een regionale oorlog omwille van Gaza.

Vooralsnog lijkt de situatie in Gaza dus nog exact hetzelfde als voor de aanval van Iran. De belangrijkste troefkaarten van Hamas blijven de 133 Israëlische gijzelaars en de groeiende internationale druk op Israël. En ook voor de slachtoffers in de Gazastrook, de Palestijnse burgers en de Israëlische gijzelaars, lijkt de aanval helemaal niets te veranderen.