Rotterdam oog in oog met zijn eigen geschiedenis. ‘Gek dat hier mensen hebben gewoond’
Belangstellenden mochten dinsdagmiddag komen kijken bij de opgraving van het oudste stuk Rotterdam. In de stad ‘waar het altijd om bouwen en slopen gaat’ blijkt het historisch besef de laatste jaren flink gegroeid.
Een deken van ijselijk koude regendruppels daalt al de hele dag neer over Rotterdam. Maar de zevenhonderd belangstellenden laten zich er dinsdagmiddag niet door kisten. Met paraplu's en camera's in de hand schuifelen zij achter rondleiders aan, langs de damwanden van een meters diepe bouwput, midden in het centrum van Rotterdam. In die bouwput liggen de resten van het oer-Rotterdam van de veertiende eeuw: dammen, sluizen, resten van een oud haventje. Nog heel even, dan wordt hier het nieuwe mega-wooncomplex RottaNova gebouwd.
Slecht weer? Ach, op deze plek, pal naast de tegenwoordige Markthal, namen de eerste bewoners van Rotterdam het óók al op tegen de elementen. “Hier liep vroeger de Rotte”, vertelt Maaike Sier van de Rotterdamse Archeologische dienst haar toehoorders. Die luisteren stilletjes, terwijl ze de bouwput in staren.
“Duizend jaar geleden ontstond op deze plek een nederzetting: Rotta. Die bestond uit boerderijen op terpjes. Maar er waren veel overstromingen. Men bleef maar ophogen. Die mensen hadden dus ook last van water. Na heel veel overstromingen is men toen vertrokken. Maar de plek lonkte.
“Toen mensen terugkeerden wilden ze controle krijgen over water. Toen zijn er dijken aangelegd, en in 1270 volgde een dam in de rivier.” Van die dam, en de bijbehorende sluizen, zijn nu meters onder het straatniveau even de sporen te zien, uitstekend in de natgeregende modder.
Historisch perpectief
Nog een paar weken, dan moet de opgraving klaar zijn. De bouwploeg (van hetzelfde Rotterdamse bedrijf dat ook De Kuip bouwde) staat al te popelen. Maar naar wat hier straks wordt gebouwd, vraagt nu niemand. Een beetje bezoeker wil juist alles weten over het Rotterdamse vroeger. Zoveel zelfs, dat Sier het druk heeft. Na vier uur open huis staat de teller op zevenhonderd bezoekers. “Ik heb alleen een krentenbolletje op en ik ben helemaal schor”, bekent Sier na afloop. Ze glimt. “We hebben deze open dag pas vorige week met elkaar bedacht.”
Rotterdam trekt veel toeristen. Toch zijn het vooral Rotterdammers die komen kijken. Deelnemer Annemiek Baljon, een lange, statige vrouw met grijs haar snapt de gretigheid van de Rotterdammer. Zij is een bekend gezicht in de culturele wereld hier. “Vroeger werd er aan dit soort dingen nauwelijks aandacht besteed in deze stad.”
“Nu is er in Rotterdam tijd, ruimte en geld om te kijken wat hier ligt. Zag je die oude, betonnen heipalen uit de grond steken? Die komen uit de wederopbouwtijd. Palen werden in de jaren vijftig gewoon dwars door historische bodems heen geslagen. Zonder enig onderzoek. Er moest hier na de oorlog gewoon gebouwd worden.” Haar partner, Rob Baljon, knikt. “In Rotterdam is er nu véél meer historisch perspectief dan toen.”
Ieder uur een vondst
Naar dat perspectief wordt op dit moment intensief geluisterd. “Gek idee, dat hier vroeger mensen hebben gewoond”, zegt Cees Akerboom, een kleine senior met een blauwe platte pet op. Hij is geboren in 1943, groeide op in Rotterdam-Zuid. “Rotterdam was leeg, pal na de oorlog. Ik herinner me de Coolsingel. Als je daar stond kon je tot aan Rotterdam Centraal kijken. Sindsdien gaat het hier altijd om bouwen en slopen. Daar staan we ook om bekend, hè?”
Rotterdammer Ed Schelvis, zelf civiel ingenieur, slaakt nog net geen gilletjes van geluk als hij naar de bouwput kijkt. De druppels staan op zijn natgeregende bril. “Ik vind het prima, de komst van zo’n nieuw gebouw op deze plek. Het duurt na zo’n verwoesting honderd jaar voor een stad weer is opgebouwd.” RottaNova, vindt hij, maakt daar onderdeel van uit.
Het slotstuk van de rondleiding is een blik in de portakabin op het bouwterrein. Daar liggen de vondsten verzameld. Sier: “We vinden op dit moment elk uur wel iets. En we zullen nog meer aantreffen. We gaan op sommige plekken nog een paar meter dieper in de rivierklei graven.”
Lees ook:
Rotterdam gaat de hoogte in, maar voor wie?
Rotterdam, ook wel Manhattan aan de Maas, krijgt er de komende jaren 48 hoge woontorens bij. De skyline wordt nog nadrukkelijker, maar op de begane grond zijn er ook zorgen. ‘Deze skyline is een staafdiagram voor ongelijkheid.’
Aboutaleb veranderde Rotterdam, maar het blijft een rijke stad met arme mensen
Aboutaleb stopt na vijftien jaar als burgemeester van Rotterdam. Wat voor stad laat hij achter?