Helpt dansen als je parkinson of multiple sclerose hebt? ‘Mentaal hebben we er nog meer aan dan fysiek’

Een zwart busje stopt in het centrum van Tilburg voor de deuren van dansschool Switch2Move. De bestuurder helpt met de ingebouwde lift zijn passagier, die in een rolstoel zit, met uitstappen. De bejaarde man rolt naar binnen om een les te volgen.

Twee keer per week kunnen ‘dansers’ met fysieke of psychische uitdagingen, zoals de man in de rolstoel, hier een les volgen. Eigenaar en docent Andrew Greenwood noemt ze graag ‘dansers’, om niet in het medische jargon te belanden. Bewegen is voor hen niet vanzelfsprekend: een groot deel heeft parkinson of multiple sclerose, en eerder hebben ook dansers met alzheimer deelgenomen. De gemiddelde leeftijd ligt tussen de 50 en 60 jaar.

Onlangs sprak Greenwood bij het Arts in Health-evenement in Groningen – een landelijk initiatief om kunst een serieuzere rol te laten spelen binnen de gezondheidszorg. Wetenschappelijk onderzoek lijkt uit te wijzen dat kunst positieve effecten kan hebben op het welzijn van de patiënt en zijn of haar omgeving. In Groningen werd daarom een nationaal plan gepresenteerd waar meer dan tweehonderd onderzoekers, zorgmedewerkers, beleidsmakers en kunstenaars, onder wie Greenwood, aan hebben meegewerkt.

Klapstoelen in een cirkel

In de dansstudio wordt het komende uur geen gebruikgemaakt van de ballet-barres, maar er staan een stuk of vijftien klapstoelen opgesteld in een cirkel. Greenwood wacht tot iedereen is gearriveerd. ‘Iedereen, ga zitten alsjeblieft. We gaan beginnen’, zegt hij. ‘Ik zit al hoor’, mompelt René ter Horst (59) vanuit zijn rolstoel. Er klinkt gelach.

Twaalf jaar geleden begon Greenwood met de lessen van Switch2Move. Na een succesvolle carrière als balletmeester, waarin hij leiding gaf aan dansers bij gezelschappen in Engeland, Duitsland, Brazilië en de VS, werd hij op een dag door een man met parkinson om hulp gevraagd. Greenwood had destijds nog geen idee wat die hersenaandoening was, vertelt hij. ‘Ik nam hem mee naar een dansstudio en danste met hem. De man begon te stralen toen hij zei: ‘Je noemde me een danser.’ Door het dansen voelde hij zich niet langer meneer Parkinson, maar gewoon Mark.’

Die ontmoeting raakte Greenwood diep. ‘Ik zocht contact met medische onderzoekers en andere experts om iets te betekenen voor mensen als Mark. Met dans kan je een persoon cognitief stimuleren door de muziek en de beweging. Mensen zien dansen als het verbranden van calorieën en als een fysieke uitdaging, maar het reikt verder dan dat. Je wordt ook intellectueel gestimuleerd.’

Terwijl iedereen zit, zet Greenwood de muziek aan. Een zweverig, zoetsappig nummer met een panfluit komt uit de grote speaker. Met zijn ogen dicht geeft Greenwood instructies: ‘Handen omhoog, beweeg je vingers. En nu omlaag.’ Iedereen volgt zijn voorbeeld, voor zover dat nog kan. Bij sommigen zijn een of twee vingers stijf, terwijl de andere meebewegen. Bij een ander blijft de hand een knuist. Al zittend vult Greenwood het nummer met subtiele oefeningen: een zwaaibeweging om de armen te strekken, en een buiging met het bovenlijf om de rug te rekken.

Erkenning

De eerste ambassadeur voor Greenwoods ideeën was Bas Bloem, een bekende Nederlandse neuroloog die veel onderzoek heeft verricht naar parkinson: ‘Dat was heel belangrijk. Op het moment dat je erkenning krijgt van zulke professionals, krijgt het idee meer gewicht.’ Greenwood voerde veel gesprekken en ging langs ziekenhuizen om aan artsen te laten zien wat voor impact de muziek en dans op een patiënt kunnen hebben.

Ook hielp hij mee aan een onderzoek naar de invloed van kunst in de gezondheidszorg. ‘Het is van belang om een persoon uit te nodigen om een eigen manier van bewegen te zoeken en te vinden. Als ze na een diagnose door de fases van rouw, boosheid en frustratie zijn gegaan, zie je dat ze langzaam weer hun identiteit terugvinden. Dansen kan daarbij helpen.’

‘Nu is het klaar met die zweverige muziek. Kom op!’, roept Greenwood naar de mensen in de dansstudio. Golden Brown van The Stranglers knalt uit de speaker. De lach die op het gezicht van elke danser verschijnt, is aanstekelijk. De voeten doen nu ook mee en gaan op de maat van de muziek op en neer. Even later wordt het tijd om te staan. ‘Iedereen, achter de stoel graag!’, roept Greenwood. ‘Nee, dat weiger ik’, klinkt het bij de rolstoeldansers. Dat grapje is een vast onderdeel van de les geworden.

Liesbeth ter Horst (63) en Ylke Beukenex (53) zitten allebei in een rolstoel en volgen al een aantal jaar lessen bij Switch2Move. Ze hechten veel waarde aan het uurtje per week dat ze in de dansstudio zijn: ‘Het is fijn voor je lijf om te bewegen, maar mentaal hebben we er nog meer aan dan fysiek. Je wordt er rustiger van in je hoofd, omdat je focus naar het dansen gaat.’

Ter Horst vindt het belangrijk dat Greenwood heeft meegewerkt aan het Arts in Health-project: ‘In Nederland geven we vaak liever een pilletje achteraf, dan dat we aan preventie doen. Veel mensen met spierklachten hebben bijvoorbeeld een hekel aan fysiotherapie, omdat je daar precies wordt opgedragen wat je moet doen. Dit is speelser en vrijer. Balansoefeningen zijn op deze manier bijvoorbeeld veel leuker om te doen. Daarnaast is het groepsgevoel dat je hier krijgt erg prettig.’ Elke les wordt dan ook afgesloten met koffie en een ‘kuukske’, zoals ze dat in Tilburg zeggen.