Demissionair kabinet komt met miljarden aan extra uitgaven, tot ergernis van formerende partijen

President Volodymyr Zelensky van Oekraïne hoorde het goede nieuws vrijdag al van premier Mark Rutte, maar de Kamer kreeg het maandag pas te horen. Het demissionaire kabinet wil Oekraïne tot 2027 nog eens 4,4 miljard euro extra militaire en humanitaire steun geven. Demissionair minister van financiën Steven van Weyenberg denkt dat hiervoor ‘heel brede steun’ is. “De Kamer heeft uitgesproken dat we Oekraïne niet in de steek moeten laten”, zo lichtte hij maandag toe. “En deze oorlog is in 2025 zeker niet voorbij.”

PVV-leider Geert Wilders ziet dat anders. Hij kondigde meteen aan hierover ‘nog een flink robbertje te gaan vechten’, want Rutte IV ‘regeert over zijn graf’. Pieter Omtzigt van NSC vindt het demissionaire kabinet ‘wel op een bijzondere manier regeren’. Er wordt met miljarden op de begroting geschoven, zonder te overleggen met de formerende partijen.

VVD is niet gebonden aan voorjaarsnota

Ook de VVD-fractie in de Tweede Kamer vindt het ongemakkelijk. De fractie heeft achter de schermen het kabinet laten weten dat ze zich ‘niet gebonden voelt’ aan kabinetsbesluiten over de voorjaarsnota. De VVD-fractie stemt desnoods tegen enkele onderdelen, ook al zitten hun eigen bewindslieden nog in het oude kabinet.

Het is daarom wel een wat ‘bijzondere’ voorjaarsnota, erkende de minister maandag. De onderhandelende partijen keken reikhalzend uit naar de aangekondigde wijzigingen van de rijksuitgaven en de situatie van de overheidsfinanciën in de komende jaren.

Want vooral voor PVV, NSC en BBB was het ongemakkelijk. Zij voeren lastige gesprekken met de VVD over bezuinigingen of hogere lasten voor burgers en bedrijven, terwijl elders in Den Haag het demissionaire kabinet – met eveneens de VVD – miljarden extra uitgaven besprak.

De informateurs Richard van Zwol en Elbert Dijkgraaf vroegen het kabinet daarom vorige week om de voorjaarsnota zo snel mogelijk op te sturen. Nu weten alle partijen in de Kamer wat de plannen zijn.

Alleen onvermijdelijke noodzakelijke uitgaven

Volgens Van Weyenberg is het een ‘mooie begroting’ geworden, waarin alleen enkele ‘onvermijdelijk noodzakelijke’ extra uitgaven staan. Het kabinet heeft bewust niet bezuinigd, want dat is ‘aan een nieuw kabinet’. De extra uitgaven worden nu gefinancierd met meevallers bij onderwijs, volksgezondheid en sociale zaken waar geld op de plank blijft liggen door de krapte op de arbeidsmarkt.

Verder is besloten dat gemeenten en provincies 715 miljoen euro extra krijgen vanaf 2026, om de tekorten te dekken. En het ministerie van defensie krijgt vanaf 2028 jaarlijks 500 miljoen euro extra voor munitie en de luchtverdediging. Maar de 500 miljoen bezuinigingen op de jeugdzorg blijven. Er komt een eigen bijdrage jeugdzorg in 2026.

Extra geld is ook nodig voor asielzoekers, omdat de noodopvanglocaties langer open moeten blijven. Dit kost een miljard euro meer, terwijl de formerende partijen de asieluitgaven juist fors willen beperken.

In de voorjaarsnota blijft Nederland op papier de komende jaren binnen de Europese begrotingsregels. Maar er staan allerlei ‘technische’ en ‘mogelijke’ maatregelen in, waarover nog beleid moet worden gemaakt. En de verhoging van het minimumloon per 1 juli is er al in verwerkt, terwijl de Eerste Kamer deze maatregel dinsdag weer ongedaan wil maken.

Zowel de Tweede als de Eerste Kamer verbouwde de begroting vorig jaar. De nu formerende partijen zullen dat met de voorjaarsnota opnieuw doen.

Lees ook:

VVD zaait twijfel over extra inzet Nederland aan Oekraïne,

dat is aan formerende partijen volgens de fractie

Luister ook: