Basisscholen gaan de gevoelige ‘vaccinatievraag’ nu toch stellen

Dat staat in een deze week verstuurde brief aan ouders met een kind op deze scholen en kindcentra (waarin ook kinderopvang is huisgevest). Tabijn is voor zover bekend het eerste schoolbestuur in Nederland dat de vaccinatievraag stelt bij de inschrijving van nieuwe leerlingen. Het niet-inenten van een kind zal, net als het weigeren om de vraag te beantwoorden, overigens geen gevolgen hebben. Bestuursvoorzitter Carla Smits benadrukt in de brief dat scholen – vanwege de leerplicht – geen mogelijkheid hebben om ongevaccineerde kinderen te weigeren.

Wel wil Tabijn ‘het belang en de noodzaak van vaccinatie onderstrepen’. Desgevraagd zegt Smits bezorgd te zijn over recente uitbraken van kinkhoest en van mazelen, zoals in Eindhoven. In Nederland zijn de afgelopen twee maanden al vier baby’s aan kinkhoest overleden. De vaccinatiegraad bij de jongste leeftijdsgroep (van 0 tot 2 jaar) zakte vorig jaar voor het eerst in decennia tot onder de 90 procent. Kinderartsen in Nederland riepen ouders deze week op hun kind te vaccineren volgens het Rijksvaccinatieprogramma.

De 21 basisscholen en kindcentra van Tabijn zijn vooral gevestigd in Castricum en Heemskerk. Een deel van die scholen deelt een gebouw met kinderdagopvang voor kinderen van 0 tot 4 jaar. ‘Jonge en oudere kinderen lopen daar de hele dag door elkaar, het zijn geen gescheiden werelden’, zegt Smits. ‘Vanuit die optiek beperken we ons niet alleen tot ouders met heel jonge kinderen, die het grootste risico lopen, maar tot alle ouders.’

Extreem gevoelig

Vragen naar ontvangen vaccinaties ligt extreem gevoelig. Het mag volgens de privacywetgeving alleen als er een ‘zwaarwegend’ en vooraf duidelijk gecommuniceerd doel is, reageert de PO-raad, de koepel voor het basisonderwijs. Daarbij ‘moeten altijd het nut en de noodzaak kunnen worden aangetoond’, benadrukt de woordvoerder van minister Mariëlle Paul (Primair en Voortgezet Onderwijs).

Omdat informatie over vaccinaties valt onder de categorie bijzondere persoonsgegevens, zijn het gebruik en de opslag ervan aan zeer strenge regels gebonden. ‘De school moet ouders bijvoorbeeld precies laten weten wat er met deze gegevens gebeurt en wie er toegang toe heeft’, laat de Autoriteit Persoonsgegevens weten.

Tabijn-bestuursvoorzitter Smits zegt dat de vraag over vaccineren mondeling aan ouders zal worden gesteld. Nergens wordt op papier gezet of anderszins opgeslagen of een kind is ingeënt, benadrukt ze. ‘Het is geheel vrijblijvend. Als ouders zo open zijn om te zeggen dat ze hun kind niet hebben gevaccineerd, zullen wij omwille van de veiligheid van onze scholen en kindcentra zeggen: wij vinden vaccineren wel van belang.’

Binnen de wet

Daarmee blijft het schoolbestuur binnen de wet, zegt Martin Buijsen, hoogleraar Gezondheidsrecht aan de Erasmus Universiteit in Rotterdam. Tabijn doet volgens Buijsen niets meer dan laten weten dat ze het vaccineren van kinderen op prijs stellen. ‘Het zou anders zijn als zulke gegevens worden geregistreerd of als kinderen de toegang tot scholen wordt ontzegd. Dat mag zeker niet.’

In de brief zegt het bestuur van Tabijn zich het recht voor te behouden kinderen te weigeren, ‘mocht dit in een nieuwe fase nodig zijn, gezien de landelijke ontwikkelingen’. Hoewel ook de politiek zich zorgen maakt over de dalende vaccinatiegraad, ziet een meerderheid van de Tweede Kamer niets in een inentingsplicht voor kinderen op de kinderopvang.

Anders dan bijvoorbeeld Duitsland, Italië en Tsjechië (waar de plicht wel is ingevoerd) heeft Nederland volgens hoogleraar Buijsen nooit echt warmgelopen voor een vaccinatieplicht. Juridisch zijn er geen obstakels: in 2021 oordeelde het Europese Hof voor de Rechten van de Mens dat elk kind moet worden beschermd tegen ernstige ziekten, door middel van vaccinatie of door groepsimmuniteit. Een vaccinatieplicht is volgens het hof ook niet in strijd met het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens. Buijsen: ‘Alleen hecht Nederland veel waarde aan privacy en lichamelijke integriteit.’