Nederlandse fregat gaat in Rode Zee meestrijden tegen Houthi’s

Na een reis van drie weken is het Nederlandse luchtverdedigings- en commandofregat Zr. Ms. Tromp deze week aangekomen in de Rode Zee. De komende vier weken gaat Nederland bijdragen aan het verdedigen van het internationale vrachtverkeer tegen luchtaanvallen van de Houthi-regering in Jemen. Drones of raketten die de Houthi’s richting vrachtschepen afvuren, zullen vanaf de Tromp indien nodig uit de lucht worden geschoten.

Met het sturen van het fregat, inclusief tweehonderd man opvarend marinepersoneel, levert Nederland een bijdrage aan operatie ‘Prosperity Guardian’. Behalve de Amerikanen doen onder meer Australië, Bahrein en Canada daaraan mee. De kosten voor de inzet van het fregat: zo’n 120 miljoen euro. Het overkoepelende doel, zo schreef het ministerie van Buitenlandse Zaken in een toelichting aan de Tweede Kamer, is ‘de-escalatie in de regio.’

Dat klinkt logisch, maar of het ook gaat lukken is de vraag. Sinds de tweede week van januari, toen de Verenigde Staten en Groot-Brittannië (met steun van een Nederlandse stafofficier) begonnen met luchtaanvallen op militaire doelen van de Houthi’s op het Jemenitische vasteland, zijn de Houthi-aanvallen op vrachtschepen bepaald niet gestopt.

Sterker: cijfermatig zijn er nog net zoveel aanvallen. Wel slagen de Amerikanen erin een flink aantal drones uit de lucht te schieten – afgelopen woensdag nog vier. Ook worden er regelmatig lanceerinstallaties op het vasteland vernietigd. Maar het is ondoenlijk om ieder projectiel neer te halen. Begin deze maand kwamen voor het eerst drie zeelui om het leven toen de Houthi’s (door de VS aangemerkt als terreurorganisatie) een Griekse olietanker met een drone wisten te raken. Bij een andere aanval werd een tanker met kunstmest en olie aan boord tot zinken gebracht, waardoor er nu een ecologische ramp dreigt. Het schip is begonnen te lekken.

Messianistisch

Tegenover persbureau Bloomberg erkende het hoofd van de Amerikaanse vloot in de Rode Zee, admiraal Marc Miguez, dat er nog een lange weg te gaan is. Een duidelijke exit-strategie ontbreekt, en kenners gaan ervanuit dat de Houthi’s hun luchtaanvallen nog maanden kunnen volhouden. Opmerkelijk is ook dat de Amerikanen volgens Miguez niet precies weten hoe groot het rakettenarsenaal van de Houthi’s is. ‘Qua inlichtingen is dat een soort zwart gat.’

Abdulghani al-Iryani, analist verbonden aan de Jemenitische denktank Sana’a Center for Strategic Studies, denkt niet dat de Nederlandse inzet een wezenlijk verschil zal maken. ‘De Houthi’s zijn een ideologische, messianistische groepering. Ze zeggen dat ze pas zullen ophouden met het afschieten van drones als de genocide in Gaza beëindigd wordt, en ik denk dat ze woord zullen houden. Je hebt een staakt-het-vuren nodig.’

Maar voor zowel de VS als de Nederlandse regering zijn Gaza en Jemen twee verschillende dossiers. In antwoord op Kamervragen liet demissionair minister Kajsa Ollongren (Defensie) weten dat de Zr. Ms. Tromp alleen defensief zal worden ingezet, en dus niet mee gaat doen aan de Amerikaans-Britse luchtaanvallen richting het vasteland. Ze voegde er wel aan toe dat het marinepersoneel eventuele inlichtingen, bijvoorbeeld over de locatie van lanceerinstallaties, met partnerlanden zullen delen.

Het aantal commerciële vrachtschepen dat de Rode Zee passeert, is sinds begin december met 70 procent gedaald. De meesten kiezen nu voor de veel langere route via Kaap de Goede Hoop, met als gevolg dat de prijs voor een container op de route Shanghai-Rotterdam in een jaar tijd verdubbeld is.

En daar hoeft het niet bij te blijven: recentelijk zei Houthi-leider Abdulmalik al-Houthi in een tv-toespraak er niet voor terug te deinzen ook schepen op de Indische Oceaan te raken die op weg zijn naar de Kaap. Het Iraanse regime, de belangrijkste bondgenoot van de Houthi’s, heeft van dit alles sowieso geen last: zij verkopen bijna al hun olie aan China.

Ook het Nederlandse fregat kan in de vuurlinie komen te liggen, denkt analist Al-Iryani. ‘De Houthi’s zullen dat zeker proberen. Het is een soort Russisch roulette dat ze spelen. Ze weten dat een Europese of Amerikaanse dode onmiddellijk zou leiden tot een enorme escalatie. Dan krijg je bombardementen in grote steden met veel collateral damage. Maar op het vasteland blijven de Houthi’s in het voordeel: kopstukken die omkomen, kunnen ze makkelijk vervangen.’

Uitdijend conflict

In een notendop is daarmee het belangrijkste probleem benoemd van het uitdijende conflict in de Rode Zee. Het Westen hoopt de Houthi’s af te schrikken, maar hoe doe je dat met een vijand die niets liever doet dan oorlog voeren?

Oorlog leidt af van de humanitaire ramp die zich in Jemen afspeelt, en werkt mobiliserend. ‘Hier wachten we al twintig jaar op’, aldus een Houthi-woordvoerder in januari, verwijzend naar de Amerikaanse bombardementen. ‘Ze gebruiken de westerse aanvallen om jonge mannen te rekruteren’, zei Jemen-kenner Fatima Abo Alasrar, verbonden aan het Middle East Institute, tegenover debatplatform Defense Priorities. ‘Hiermee laat Amerika zijn ware gezicht zien, zeggen ze. Jullie zijn nodig om het vaderland te verdedigen.’

Veel Jemenieten zijn gefrustreerd over jaren van wanbestuur. Voor hen zijn de Amerikaanse bombardementen geen oplossing, merkte Abo Alasrar op. Ze kunnen hoogstens de Rode Zee stabiliseren, maar vormen voor de bron van het probleem, de Houthi’s zelf, geen bedreiging.