Zou je nou niet eens stoppen met die borstvoeding? Hoe lang wil je er nog mee doorgaan? Je doet het natuurlijk voornamelijk voor jezelf, want hij heeft het niet meer nodig. Jij wilt toch ook je lichaam weer terug hebben? Hij is geen baby meer hè? Je moet loslaten! Terwijl veel jonge moeders na de geboorte van hun kind onder druk worden gezet door de ‘borstvoedingsmaffia’ om borstvoeding te geven, ben ik momenteel in strijd met het ‘anti-kamp’ en het taboe om lang borstvoeding te geven.
Verschillende wetenschappelijke studies tonen aan dat het geven van borstvoeding goed is voor de gezondheid van moeder en kind. Borstvoeding draagt bij aan een betere sociaal-emotionele en neurocognitieve ontwikkeling en zou zelfs de kans op autisme verkleinen. De reden die vaak wordt genoemd is de aanwezigheid van gunstige bestanddelen in moedermelk die niet in poedermelk zitten. Een recente meta-analyse laat zien dat borstvoeding de hechting tussen moeder en kind bevordert, zorgt voor meer huid-op-huidcontact en andere positieve effecten heeft op sociaal-emotionele aspecten van moeder en kind. De Wereldgezondheidsorganisatie, de Europese Commissie voor Volksgezondheid en de American Academy of Pediatrics hebben daarom als richtlijn dat borstvoeding de optimale voedingsmethode is gedurende de eerste zes maanden van het leven.
Moedermelk en poedermelk
Klinkt mooi, maar er zijn kanttekeningen te plaatsen. Is het de substantie van de melk, of de warme moederborst die zorgt voor de positieve effecten? Weinig studies vergelijken de effecten van borstvoeding met moedermelk en poedermelk via de fles. Zelfs als dat al gedaan wordt, dan nog zijn er haken en ogen. Vanuit ethisch oogpunt kun je vrouwen niet random toewijzen aan een groep en dwingen om borstvoeding of een flesje te geven.
Het gevolg is dat de conclusies gebaseerd zijn op observatieonderzoek en moeders die ervoor kiezen om borstvoeding te geven misschien op bepaalde vlakken verschillen van moeders die daar niet voor kiezen (denk aan sociaal-economische status, familiegeschiedenis, opleidingsniveau, gezondheid etc.). Daarnaast, de voor- en nadelen zijn regiogebonden: daar waar geen schoon water uit de kraan komt zijn de voordelen groter.
Het meeste onderzoek focust op de effecten van borstvoeding gedurende de eerste zes maanden, maar er zijn ook onderzoeken die naar een langere periode hebben gekeken en die vinden dat een langere borstvoedingsperiode samenhangt met een hoger opleidingsniveau van het kind en een verminderde kans dat het autisme ontwikkelt, depressief wordt of in het ziekenhuis belandt met een infectie. In Nederland geeft krapweg 10 procent van de moeders nog borstvoeding bij de eerste verjaardag van hun kind. In niet-westerse landen ligt dat percentage veel hoger. Jagers en verzamelaars geven gemiddeld 2,5 jaar borstvoeding. Uit archeologisch botonderzoek blijkt dat de Japanse ‘Yoshigo’-mama’s, die tussen de 4.000 en 2.300 jaar geleden leefden, gemiddeld voedden tot hun kind de leeftijd van 3,5 jaar oud had bereikt. De middeleeuwse Zuid-Amerikaanse jagers-verzamelaars gaven tot de leeftijd van 2 exclusief borstvoeding en bleven de borst aanbieden tot 4 jaar. Onze naaste verwanten, chimpansees, geven 4 tot 5 jaar borstvoeding.
Onder werktijd
In de wetenschappelijke literatuur worden ‘wij’, waaronder ik de gemiddelde NRC-lezer inclusief mijzelf reken, als weird bestempeld: Western, educated, industrialized, rich and democratic. We staan ver af van onze natuur en dat is niet altijd volgens wens. Borstvoeding past vaak niet in ons drukke leven. In Nederland hebben werkende kersverse moeders de eerste negen maanden het recht om onder werktijd borstvoeding te geven of te kolven. Helaas wordt de hoeveelheid werk die verzet moet worden niet altijd aangepast aan de gereduceerde werkuren, wat moeders demotiveert om door te zetten.
Mijn oudste zoon werd met 35 weken geboren. Hij kreeg de eerste weken borstvoeding via de sonde. Mijn tweede begon vrijwel direct na zijn geboorte te drinken. Het geven van de borst geeft moeders een verminderd risico op postpartumdepressie, reduceert de ervaren stress en negatieve stemming en werkt kalmerend.
Uit eigen ervaring kan ik hierover meepraten. Nog steeds geniet ik intens van het intieme rustmoment waarop ik mijn kind de borst geef. Meer onderzoek is nodig om de precieze impact op moeder en kind te bepalen. Tegelijkertijd: evolutie heeft moeders een instinct gegeven dat hen in staat stelt om de behoeften van hun kind goed te kunnen inschatten. Een moeder ‘weet’ wat het beste is en voelt aan wanneer het moment is gekomen om veranderingen, zoals stoppen met de borstvoeding, door te voeren. Soms kan geen wetenschappelijk bewijs op tegen de intuïtie van moeders.
Moeders hebben altijd gelijk.