Veel drugshypes waaien snel over in Nederland, maar 3-MMC lijkt een blijvertje
Nederlandse drugsgebruikers zijn gevoelig voor hypes. Vaak zijn die hypes ook zo weer over, maar designerdrug 3-MMC lijkt een uitzondering. ‘Nieuwe drugs worden als minder riskant gezien.’
Nog voor de borrel op vrijdagmiddag begint, sturen drugsdealers hun klanten berichtjes. Het zijn lijsten met prijzen, vaak vol grapjes en emoticons. ‘Hey, alles goed? Ik lever snel met topkwaliteit, kwantiteit en service! Niet tevreden is geld terug.’ Was getekend ene Hans, Appie, of snelle Barry. Nu de eerste zonnestralen Nederland van de winter bevrijden, sturen dealers nog meer berichtjes, om hun ‘nieuwe assortiment’ aan te prijzen. ‘Lieve partymensen, sla snel je slag voor een zonnig weekend. We zijn weer terug!!!’
Eenmaal van de scooter of uit de auto gestapt, komen dealers graag even binnen. Op straat hun handelswaar verkopen doen ze liever niet, maar echt stiekem gaat het allang niet meer. Volgens cijfers van het CBS gaven in 2022 één op de tien volwassen Nederlanders aan in het afgelopen jaar drugs gebruikt te hebben, waarvan iets meer dan de helft in de afgelopen maand. Buitenfestivals in de zomer en lente – zoals dit weekend Digital en Awakenings Easter – zijn voor veel mensen dé gelegenheid om een pilletje te proberen (of meestal opnieuw te proberen).
Het Trimbos-instituut publiceerde vorige maand zijn vierjaarlijkse ‘uitgaansonderzoek’. Daarin zijn ruim zevenduizend feestgangers tussen de 16 en 35 jaar via internet naar hun drugsgebruik gevraagd. Op feestjes of festivals blijven cocaïne en xtc het populairst. In hun schaduw is de designerdrug 3-MMC aan een stevige opmars bezig. 41 procent van de feestgangers zegt het weleens gebruikt te hebben, 34 procent ten minste één keer in het afgelopen jaar.
Combinatie van cocaïne en xtc
Net als cocaïne is het een wit poeder dat de dealer in kleine envelopjes verkoopt. Om verwarring te voorkomen staat er meestal in koeienletters 3-MMC op. De nieuwe psychoactieve stof heeft een krachtige werking. Het chemisch ontwikkelde stofje is , zoals wel meer ‘nieuwe’ drugs, gebaseerd op de natuur. Het lijkt op de werkzame stof van de qat-plant. Een plant waarvan de laurierachtige bladeren al eeuwen worden gebruikt om een oppepper van te krijgen. Van oudsher wordt er in Jemen, Somalië, Ethiopië en Kenia op gekauwd.
3-MMC is vele malen sterker. Gebruikers voelen zich na het snuiven alert, euforisch, energiek, en het lukt makkelijker om met anderen te praten. De effecten lijken op een combinatie van cocaïne en xtc. De laatste jaren werd het middel echt populair onder drugsgebruikers.
De hype had een lange aanloop, want 3-MMC is al zeker 12 jaar verkrijgbaar op de Nederlandse markt. In de beginjaren was het legaal te koop via speciale winkels en op internet, werd het vooral gebruikt door mensen tussen de 20 tot 24 jaar, en meer in het oosten van Nederland dan elders. In 2021 werd de stof verboden vanwege het risico op verslaving en ‘acute intoxicatie’. Het verbod deerde de opmars niet. In tegendeel: sinds 2020 is het aantal gebruikers verdrievoudigd, en veel breder verspreid geraakt.
Nieuwsgierig naar goedkope stof
Het Trimbos vroeg gebruikers: ‘waarom 3-MMC?’ Uit de antwoorden blijkt dat mensen vooral nieuwsgierig zijn naar de ‘hype’. De helft nam het om iets nieuws te proberen, een derde deed dat omdat het goedkoop is. Gebruikers noemen ook de energie die je erdoor krijgt als reden voor gebruik.
De populariteit van het middel verwondert Laura Smit-Rigter niet. Zij is landelijk coördinator Drugs Informatie en Monitoring Systeem (Dims) bij het Trimbos-instituut. “Nederlandse gebruikers hebben opvallend veel interesse in oppeppende middelen als xtc, cocaïne en mdma. Deze drugs zijn verbonden met het rijke uitgaansleven en de festivals in Nederland”, zegt ze. “In vergelijking met andere landen is er gewoon een sterke traditie”.
Het Trimbos-instituut testte samen met het RIVM het afgelopen jaar ook rioolwater op resten van drugs. In vergelijking met de rest van Europa worden in Nederland veel sporen van cocaïne en xtc gevonden. Vooral in het weekend zitten er veel van deze stoffen in het water, wat volgens het Trimbos wijst op recreatief gebruik. Op 3-MMC is in deze studie niet getest.
Risico op hersenbloedingen
Hypes op drugsgebied betreffen meestal zogeheten ‘designerdrugs’. Dat zijn vaak stoffen die in eerste instantie legaal aangeboden worden als vervangers voor verboden drugs. Pas als er meer bekend wordt over de gezondheidsrisico’s, verbiedt de overheid deze nieuwe middelen, maar in de tussentijd kan zo’n drug voet aan de grond krijgen.
De afgelopen jaren waren zulke hypes bijvoorbeeld 4-FA, 4-MMC, lachgas en ketamine, die opeens vaker waren te vinden in de broekzakken van feestgangers. Maar na een snelle opmars laten de meeste mensen de ‘nieuwe’ drugs vaak voor wat het is, en vallen terug op iets wat ze al kennen.
“Nieuwe drugs worden vaak als minder riskant alternatief gezien en hebben een onschuldig imago”, zegt Smit-Rigter. “Na een tijdje, als de schade van het gebruik zichtbaar wordt en deze informatie wordt gedeeld, stopt de meerderheid er weer mee”.
Zo geeft 4-FA een risico op hersenbloedingen. Toen dat bekend werd, volgden er een verbod en campagnes over de gevaren. Tegenwoordig wordt 4-FA nauwelijks nog gebruikt, 4 procent van de uitgaanders in het onderzoek zegt het vorig jaar nog gebruikt te hebben.
Onschuldig tot het tegendeel is bewezen
Hoewel 3-MMC al jaren gebruikt wordt in Nederland, is er over langetermijnschade nog weinig bekend. Rigter-Smit zegt dat gebruikers het nog steeds als relatief veilig zien. Ze vinden het ‘onschuldig tot het tegendeel is bewezen’.
Wel zeggen gebruikers dat het een stevige ‘dip’ geeft. Ze voelen zich na gebruik vaak dagenlang lusteloos. In ieder geval geeft 3-MMC een verhoogd risico op hartritmestoornissen. Inmiddels zien verslavingsklinieken de eerste patiënten met een 3-MMC-verslaving. Of dat er steeds meer worden is lastig te zeggen, omdat landelijke cijfers ontbreken.
Gebruikers vinden één of twee keer drugs gebruiken niet schadelijk, blijkt uit het Trimbos-onderzoek. Maar Smit-Rigter benadrukt dat veilig gebruik niet bestaat. “Je kan risico’s beperken, maar nooit uitsluiten. Ook raken sommige mensen gewoon verslaafd”. 3-MMC en cocaïne zijn beide zeer verslavend, omdat ze in één keer veel dopamine afgeven in het brein. “Daarna ontstaat een craving” zegt Smit-Rigter. “Een dringende behoefte om steeds weer bij te nemen. Dat is een aanwijzing voor een verslavend karakter.” 3-MMC wordt in, vergelijking met andere middelen, vaker iedere week gebruikt. Van de gebruikers die de drugs vorig jaar namen, zegt 5,1 procent het wekelijks te doen.
Wellicht dat dealer Bart zijn promotiebericht daarom afsluit met de woorden: ‘Geniet verantwoordelijk en let op je vrienden’.
Door drugs dichter bij jezelf
Voor het eerst onderzocht het Trimbos dit jaar welke positieve effecten gebruikers van drugs ervaren. Bijna de helft vindt dat het vriendschappen heeft verdiept. Ook zeggen mensen dat het hun liefdesrelatie verbetert en dat ze makkelijker sociaal contact maken. Een derde van de mensen is door drugs dichter bij zichzelf gekomen en nog zo’n percentage zegt dat het spanningen wegneemt. Veel minder respondenten (16 procent) vinden dat drugs niks positiefs bracht in hun leven.
Dit zijn de meest gebruikte en vaakst aangeboden drugs:
Ook deze lente zijn drugs makkelijk te kopen via WhatsApp. Nummers gaan rond onder vrienden en wie wat nodig heeft, stuurt gewoon een berichtje. Verkoop verloopt ook via de platforms Telegram en Snapchat. Een klein gedeelte wordt met de post verstuurd. Dikke brieven zijn niet echt praktisch, want met een scooter of auto is een dealer veel sneller ter plaatse. Vaak binnen een uurtje, met kortingen als je veel koopt, en de mogelijkheid om via de telefoon te betalen.
Wat nieuw is, is gewild. Maar trends zijn lastig te onderzoeken. In één stad verschilt drugsgebruik tussen vriendengroepen en leeftijden zo sterk, dat het lang duurt voordat hypes overslaan en er een duidelijke trend zichtbaar wordt. Veel later komen de nieuwe drugs terug in het uitgaansonderzoek. Om toch de hypes van nu te verkennen vergeleek Trouw prijslijsten van diverse dealers. Een van hen prees zijn waren aan met de slogan: ‘Pasen komt eraan, tijd om in te slaan’.
Cocaïne, vanaf 50 euro per gram
Wordt met verschillende opties verkocht. De meeste dealers bieden ‘goedkope’ cocaïne die is versneden met bijvoorbeeld paracetamol. Per gram kost dit vijftig euro. Cocaïne die volgens de prijslijsten ‘Straight from Bolivia’ komt, is duurder: 90 euro per gram.
XTC, 10 euro per pil
Eén pilletje is goedkoop, maar een dealer komt pas langs als je er vijf of meer bestelt. Ze hebben verschillende kleurtjes en namen als ‘blue punisher’ of ‘golden red rocket’. Ze bevatten MDMA en in enkele gevallen speed. De pilletjes maken vrolijk door in het brein losgekomen serotonine, maar de dagen erna zijn vaak lusteloos en deprimerend.
MDMA, 30 euro per gram
Lijkt op de werking van XTC, maar bevat geen speed. MDMA is een kristalachtige substantie die meestal verpakt wordt in een plastic zakje. Met een natte vinger haal je wat kristallen uit het zakje om het daarna op te likken. Het goedje is echter zo bitter dat veel mensen het liever door de cola of sinas roeren en vervolgens opdrinken.
3-MMC, 35 euro per gram
Hetzelfde uiterlijk als cocaïne, maar een iets grover poeder. 3-MMC is goedkoper, maar geeft na gebruik een stevigere ‘dip’ in het gemoed.
Ketamine, 40 euro per gram
Zit qua uiterlijk ergens tussen wit poeder en kristallen in. Ketamine is een pijnstiller, die ook gebruikt kan worden om iemand onder narcose te brengen. In kleine hoeveelheden geeft het gebruikers plezier: lichaam en geest raken van elkaar gescheiden. Zinnen die je uitspreekt voelen als een zin uitspreekt die voelt: je raakt de woordvolgorde kwijt. Wie iets te diep in het zakje kijkt, en net iets te veel snuift, is na een tijdje niet aanspreekbaar, of doet rare dingen.
Tuci pink, 40 euro per gram
Het nieuwe middel ‘tuci’ of ‘pink cocaïne’ wordt vaak aangeprezen. Dat is een roze poeder om te snuiven, waar in ieder geval MDMA en ketamine in zit, maar vaak ook versneden designerdrugs. In sommige onderzochte monsters trof het Dims bijvoorbeeld 3-MMC aan. Hoewel veel aangeboden lijkt het nog niet zo populair. In het uitgaansonderzoek zei 1 procent het ooit gebruikt te hebben.
Shroom drops, 100 euro per flesje (5 milliliter)
Steeds meer dealers bieden ook flesjes waarin de werkende stof van paddo’s is geconcentreerd. Deze hebben meestal de naam paddodruppels of ‘magic-drips’. De jodiumachtige vloeistof druppelt een gebruiker op de hand of in een drankje. Hoort niet chemisch te ruiken, maar nu het steeds meer aangeboden wordt, schijnen dealers het te vermengen met andere chemicaliën. Eenmaal ingenomen zorgt het voor lachbuien, soepele ledematen, vreemde gedachtestromen of hallucinaties. In het uitgaansonderzoek zei 1,6 procent dit ooit gedaan te hebben.