De eerste zwarte premier van Europa: ‘We slaan een bladzijde om in onze geschiedenis’

Vaughan Gething schrijft deze week geschiedenis. De zwarte politicus werd afgelopen zaterdag gekozen tot nieuwe leider van de regerende Labour-partij in Wales. Gething wordt daarmee naar verwachting woensdag ook prif weinidog, oftewel premier, van Wales en de eerste zwarte minister-president van een Europees land. “We slaan een bladzijde om in de geschiedenis van onze natie”, zei hij in zijn overwinningstoespraak.

Gething werd in 1974 geboren in Lusaka, de hoofdstad van het Afrikaanse Zambia, als zoon van een Welshe vader, die als veearts naar het Afrikaanse land was gegaan, en een Zambiaanse kippenboerin. Hij was nog klein toen zijn vader terugkeerde naar Wales, waar hij werk had gevonden. Maar toen de aanstaande werkgever erachter kwam dat zijn vader een Afrikaanse vrouw had, kon die plots fluiten naar de baan. Daarop trok het gezin naar Engeland, waar Gethings vader wél aan de bak kon.

Ernstige nieraandoening

Gething studeerde rechten in Aberystwyth en Cardiff en werd leider van een studentenvakbond. Tijdens zijn studie werd bij hem een ernstige nieraandoening vastgesteld. Hij vertelde later dat hij pas nadat een nieuw medicijn voorhanden was gekomen weer met vertrouwen aan de toekomst durfde te denken. Na zijn studie ging hij aan de slag als vakbondsadvocaat en stortte zich in de politiek. In 2011 werd hij voor het eerst gekozen in het Welshe parlement.

De centrale regering in Londen is in het Verenigd Koninkrijk verantwoordelijk voor zaken als defensie en buitenlandse zaken. Semi-autonome regeringen in Wales, Schotland en Noord-Ierland gaan zelf over terreinen als zorg, onderwijs en lokaal bestuur. Gething verwierf grote bekendheid in Wales tijdens de coronapandemie als minister van volksgezondheid.

Besmeurde donaties

Zijn campagne voor het Labour-leiderschap werd ontsierd door onthullingen over 200.000 pond aan donaties die hij aannam van een recyclingbedrijf, dat eerder werd veroordeeld voor illegaal storten van afval in beschermd gebied. Dit bedrijf is voor de bouw van een zonnepanelenpark afhankelijk van goedkeuring van de regering. Bovendien bleek Gething eerder voor de firma te hebben gelobbyd. Critici vinden dat Gething het geld moet terugstorten, maar hij weigert dat. Hij stelt dat de donaties conform de regels waren en dat van corruptie geen sprake is.

Dat Gething (50) het nu tot premier schopt, is illustratief voor de stappen die de Britse politiek de laatste jaren heeft gezet in de acceptatie van etnische minderheden. Zo is Humza Yousaf, een Schotse nationalist van Pakistaanse afkomst, sinds vorig jaar eerste minister van Schotland. En Rishi Sunak, een Conservatief met Indiase roots, is alweer anderhalf jaar premier van het Verenigd Koninkrijk en daarmee ook verantwoordelijk voor Engeland. Met Gething erbij worden straks drie van de vier landen van het VK geleid door mannen van kleur.

Maar makkelijk krijgt Gething het niet, waarschuwen politieke waarnemers. Want hij staat voor de opgave om zijn sterk verdeelde Labourpartij achter zich te verenigen. En hij zal moeten proberen dingen te verbeteren in Wales, waar mensen gemiddeld ouder, armer en ongezonder zijn dan in Engeland. De wachtlijsten in de zorg zijn er lang, de onderwijsprestaties kachelen achteruit.

In zijn toespraak zaterdag verzekerde Gething in elk geval dat hij gelooft in de kracht van lokaal bestuur. “Welshe oplossingen voor Welshe problemen”, zei hij. “Dat zit in mijn bloed.”

Lees ook:

Alle senioren bij elkaar aan de ‘Costa Geriatrica’ in Wales. Maar wie moet er voor hen gaan zorgen?

Wales heeft de oudste bevolking in het Verenigd Koninkrijk. Zeker in het noorden langs de kust, in Conwy County, maken 65-plussers een opvallend groot deel uit van de bevolking. Die hevige vergrijzing zorgt er voor problemen: voor de ouderen zelf, maar ook voor jongeren.

Ook in Wales klinkt de roep om afscheiding steeds luider

Anders dan Schotland verlangde Wales nooit naar vertrek uit het Verenigd Koninkrijk. Dat verandert de laatste jaren. Het nationale zelfbewustzijn neemt toe, mede door voetbalsucces, trots op het Welsh én de coronapandemie.