Openbaar bestuur mag hoofddoek verbieden, ook voor personeel achter de schermen

Het Europees Hof van Justitie velde maandag een arrest in een zaak over het hoofddoekenverbod van de gemeente Ans in de provincie Luik. Een medewerkster van de gemeente was naar de arbeidsrechtbank gestapt, omdat ze haar hoofddoek niet mocht dragen. De vrouw werkte als bureauchef en had nauwelijks contact met inwoners. De gemeente schreef in het arbeidsreglement een verbod in op alle godsdienstige en ideologische tekens, ook voor personeel achter de schermen

De bureauchef trok naar de arbeidsrechtbank, omdat ze van mening was dat het hoofddoekenverbod discriminerend was en bovendien in strijd met de vrijheid van godsdienst. Volgens de arbeidsrechtbank van Luik was er mogelijk sprake van indirecte discriminatie. De Luikse rechter vroeg het Europees Hof om te oordelen of het strikte neutraliteitsbeleid strijdig was met het recht van de Europese Unie.

Geen discriminatie

Het Hof oordeelt nu dat het verbod niet discrimineert, als het op een algemene manier en zonder onderscheid geldt voor alle personeelsleden van dat openbaar bestuur en het beperkt blijft tot wat strikt noodzakelijk is.

De vrijheid van godsdienst is een grondrecht. Een overheid moet dus goede redenen hebben om de godsdienstvrijheid te beperken. Het Hof zegt daarover dat de doelstelling legitiem moet zijn en de maatregel om dat doel te bereiken, passend en noodzakelijk is.

De doelstelling een neutrale overheidsomgeving te creëren is volgens het Europees Hof legitiem. Lidstaten en lokale overheden mogen zelf beoordelen hoe ze die neutraliteit invullen. Een verbod op religieuze tekens voor al het personeel hoort bij de mogelijkheden.

Belgische rechter

De beoordelingsmarge van overheden is niet onbegrensd. Het doel om burgers een neutrale overheidsomgeving te bieden moet van het Hof coherent en systematisch worden nagestreefd. De genomen maatregelen om dat doel te bereiken moeten beperkt blijven tot wat strikt noodzakelijk is. Het Hof spreekt zich niet uit of het verbod in de gemeente Ans aan die voorwaarden voldoet. Het is aan de Belgische rechtbank om dat te beoordelen, zegt het Hof.

De advocaat-generaal van het Europees Hof schreef eerder al in een advies dat de arbeidsrechtbank in haar beoordeling rekening moet houden met het feit dat België geen wettelijke of grondwettelijke verplichting kent voor exclusieve neutraliteit voor de medewerkers van een gemeente.

Daarnaast is de vraag of het strikte verbod wel objectief gerechtvaardigd is. 'Dat het medewerkers van andere Belgische gemeenten wel zonder voorbehoud is toegestaan tekens van levensbeschouwelijke of religieuze overtuiging te dragen, doet terecht de vraag rijzen of het betrokken verbod wel op zijn plaats is', zegt de advocaat-generaal.