Bijna half miljoen Polen protesteren tegen rechts-populistische regering

Het was zondag precies 34 jaar geleden – 4 juni 1989 – dat de Polen de communisten wegstemden. Oppositieleider Donald Tusk riep de bevolking daarom juist op om op deze dag massaal naar de hoofdstad te komen, omdat de huidige, rechts-populistische regering volgens hem hetzelfde machtsmisbruik pleegt als de linkse dictatuur indertijd.

Het is heel druk voor de regeringsgebouwen, misschien druk genoeg om vandaag geschiedenis te schrijven met de grootste demonstratie sinds de val van het communisme. Vanaf een podium heet Tusk de mensenmassa welkom, gevolgd door oud-president Lech Walesa, symbool van de strijd tegen het communisme. De oude en de nieuwe leider, hand in hand.

Maar voor veel jongeren is Tusk – geboren in 1957 – ook een dinosaurus. “Mensen zijn moe”, weet Bartek. Hij is begin dertig en wil niet met zijn achternaam in de krant, omdat hij per ongeluk verzeild is geraakt in de demonstratie. “Ik ga niet stemmen, want ik heb niemand om op te stemmen”, zegt hij resoluut. Niet dat hij iets moet hebben van Recht en Rechtvaardigheid (PiS), de rechts-populistische partij die Polen al bijna acht jaar regeert, maar de oppositie ziet hij ook niet zitten. “Tusk deed ook weinig toen hij aan de macht was.”

Mannetjeseend

Klaudia en Arkadiusz – ook liever geen achternamen – gaan zelden naar demonstraties. Maar de twintigers zijn PiS-leider Jaroslaw Kaczynski helemaal zat. Arkadiusz moest zijn bedrijfje sluiten na invoering van een nieuwe belastingstelsel van PiS. “Ik ben eerder de straat opgegaan om te demonstreren tegen het inperken van vrouwenrechten”, vertelt Klaudia.

Ze heeft een pluchen eend bij zich; een ironische verwijzing naar PiS-leider Kaczynski (‘kaczor’ betekent ‘mannetjeseend’ in het Pools). Is dat niet te knuffelig voor een man die door velen al dictator wordt genoemd? “Nee hoor”, zegt Klaudia grijnzend, “ik houd kaczor stevig bij zijn strot.” Zij willen wel stemmen dit najaar, maar ook voor hen is de oppositie ‘het minste kwaad’.

Dan maakt luid scanderen verder praten onmogelijk. “We zijn het zat! We zijn het zat!” De lijst grieven tegen PiS is lang: arrogantie, corruptie, ruzie met Brussel, afbraak van gezondheidszorg en onderwijs, verspilling van publiek geld, verstrengeling van kerk en staat, botte staatspropaganda en ondermijning van de rechtsstaat.

Leugens en bedrog

Joanna Matuszewska vat dat laatste punt samen met de leuze waarmee zij al vele malen heeft gedemonstreerd de laatste jaren. Op een kartonnen bord heeft ze haar enige wens aan het adres van Kaczynski en de PiS-regering geschreven: “Dieven, bied je excuses aan en donder op!”

Dat gaat niet gebeuren, althans niet uit vrije wil. Niemand twijfelt eraan dat de strijd rondom de verkiezingen bikkelhard zal zijn. “Ik ben bang dat ze de verkiezingen vervalsen, net als in Wit-Rusland”, zegt Antonina Nowak. “Wij zijn opgegroeid onder het communisme. Ik had nooit gedacht dat dit soort methodes ooit zouden terugkomen: leugens en bedrog”, vult haar echtgenoot Jerzy aan.

Het bejaarde echtpaar heeft ruim driehonderd kilometer gereisd om vandaag in Warschau te zijn. Ze worden beloond voor hun moeite, want de demonstranten zijn eindelijk geteld. “Een half miljoen mensen”, schalt triomfantelijk uit de luidsprekers. Eén van de grootste Poolse demonstraties sinds het einde van het communisme.

De volledige namen van Bartek, Klaudia en Arkadiusz zijn bekend bij de hoofdredactie.

Lees ook:

Polen demonstreren niet graag, maar nu rekent de oppositie toch op massaal protest

De Poolse oppositie hield zondag een mars tegen groeiend autoritarisme. ‘Polen gaan niet graag de straat op’, weten de organisatoren. Toch moet het de grootste demonstratie worden sinds de val van het communisme.