Spaanse premier kiest voor vlucht vooruit na lokale en regionale pandoering

Spanje heeft een bewogen pinksterweekend achter de rug. Zeker vanuit politiek standpunt. Wat zondagmorgen begon als een strijd om 67.000 gemeenteraadszitjes en 736 mandaten in regionale besturen, is anderhalve dag later uitgemond in de lancering van een vervroegde nationale parlementsrace.

De Spaanse premier Pedro Sánchez dropte het bommetje maandag kort voor de middag in een tv-speech. 'Ik heb de koning net meegedeeld dat ik deze namiddag een ministerraad bij elkaar roep om het parlement te ontbinden en nationale verkiezingen uit te schrijven. Die vinden plaats op 23 juli', zei de socialist.

De resultaten van de lokale en regionale verkiezingen van zondag dwongen de Madrileen naar eigen zeggen tot de ingreep. Die stembusslagen waren uitgedraaid op een ontgoocheling voor zijn partij. De PSOE van Sánchez moest toezien hoe een blauwe, conservatieve golf over het land rolde.

De PP van oppositieleider Alberto Núñez Feijóo kroonde zich niet alleen tot grootste partij bij de gemeenteraadsverkiezingen, ze mag de komende jaren ook de burgemeester leveren in steden als Madrid en Sevilla. Daarnaast doorbraken de conservatieven de socialistische hegemonie in regio's als Valencia, Aragón, de Balearen, Extremadura en La Rioja.

'Het is duidelijk dat wij de winnaar van deze verkiezingen zijn. De eerste stap naar een nieuwe politieke cyclus in Spanje is gezet', juichte Núñez. Zijn partij profiteerde van de deconfiture van de centrumpartij Ciudadanos, maar heeft op verschillende plaatsen wel het extreemrechtse VOX nodig voor een stabiele meerderheid.

Schrik voor extreemrechts

Net dat deed de Spaanse premier mogelijk besluiten de vlucht vooruit te kiezen en over twee maanden opnieuw de confrontatie met de kiezer aan te gaan. Hij rekent er waarschijnlijk op dat de schrik voor een nationale coalitieregering met VOX de linkse kiezer massaal op de been brengt.

Daarnaast kan een vervroeging van de Spaanse parlementsrace de regeringsvormingen op regionaal niveau bemoeilijken. Sánchez hoopt mogelijk op zo'n scenario om de kiezers te waarschuwen voor wenkende nationale politieke onzekerheid als het land naar rechts kantelt, net op een moment dat Spanje de voorzitter van de Europese Unie is.

Uit extrapolaties van de uitslag van de gemeenteraadsverkiezingen naar het Spaanse niveau blijkt dat de PP op 143 van de 350 zitjes zou kunnen rekenen in het lagerhuis. Dat zijn er 33 te weinig voor een volstrekte meerderheid. Zelfs de 15 zetels die VOX afgaande op het lokale resultaat zou veroveren, zouden niet volstaan.

De PSOE zou op basis van de extrapolaties stranden op 122 zetels, twee meer dan in 2019. Haar huidige coalitiepartner, het linkse Unidas Podemos, zou verschrompelen van 35 naar 8 zetels. In Sánchez' ideale scenario zuigt zijn partij alle linkse kiezers naar zich toe.