Kabinet wil stikstofbeleid voorlopig pauzeren, maar Rutte spreekt juist van een ‘versnelling’

Als antwoord op de zeer moeizame stikstofonderhandelingen, zet het kabinet het dossier voorlopig op stilstand. Het kabinet onderhandelt niet zolang in de provincies onderhandeld wordt over nieuwe colleges. Daarmee is de kabinetscrisis die ontstaan is na de provinciale statenverkiezingen voorlopig ook op pauze gezet. Daardoor zal die in een later tijdstip ook in volle hevigheid terugkeren.

Volgens premier Mark Rutte is er geen sprake van stilstand op stikstof, de coalitie heeft namelijk afgesproken de uitvoering de komende tijd te ‘versnellen’. Niet helemaal duidelijk is hoe het kabinet dit precies voor elkaar wil krijgen.

Onderhandelingen

De top van het kabinet onderhandelde vrijdag opnieuw lang over de verkiezingsuitslag en over wat er nu moet gebeuren. Daarbij stonden D66 en CDA lijnrecht tegenover elkaar. Het CDA stelde voor om het coalitieakkoord open te breken om het stikstofdoel voor 2030 bij te stellen. D66-leider Sigrid Kaag zei achteraf hier begrip voor te hebben, maar zij laat nog weinig ruimte zien om het stikstofbeleid aan te passen.

Na een week van lange, deels nachtelijke gesprekken over de Provinciale Statenverkiezingen, spitst het antwoord dat het kabinet wil geven op het zetelverlies dat de coalitiepartijen daarbij leden zich zo toch weer toe op één onderwerp: stikstof. De leiders van VVD, D66, CDA en ChristenUnie zoeken naar manieren om tegemoet te komen aan de grote zetelwinst van de BoerBurgerBeweging (BBB) én om tegelijkertijd de onderlinge eenheid te bewaren.

Rutte IV kwam vrijdag in ieder geval één belofte na. In de nasleep van de discussie over een nieuwe bestuurscultuur had het kabinet zich voorgenomen om soms langer te vergaderen tijdens de de ministerraad. Dat gebeurde eigenlijk zelden. Tot vrijdag, toen enkele kopstukken opnieuw de verkiezingsuitslag bespraken.

Uitgelekte brief

Eerder tijdens de ministerraad ging het ook al over stikstof. Donderdagavond stichtte Eurocommissaris Sinkevicius van milieu verwarring over het onderwerp, juist op dit voor de coalitie gevoelige moment. In een uitgelekte brief waarschuwt Sinkevicius het kabinet dat het uitkopen van veehouders met een hoge stikstofuitstoot niet mag dienen als middel om nieuwe stikstofvergunningen te verlenen. Dat is wel het voornemen van het kabinet. Sinkevicius doet in zijn brief nog meer aansporingen die verder gaan dan het kabinetsbeleid.

Verschillende Kamerleden zijn hier verontwaardigd over, omdat Brussel zich volgens hen lijkt te willen bemoeien met Nederlands beleid. BBB-voorvrouw Caroline van der Plas wijst erop dat de Europese Commissie alleen over de natuurdoelen gaat, en niet over manieren waarop lidstaten die denken te behalen. Van der Plas vermoedt dat de brief bewust is gelekt vanuit kringen rond de coalitie. Stikstofminister Christianne van der Wal zei na de ministerraad dat zij geschrokken is van de inhoud van de brief, en vooral van het uitlekken ervan. “Als ik ervan schrik, dan schrikt de agrarische sector ook. En die krijgt al klap na klap na klap.”

Vrijdagochtend liet Sinkevicius via de Volkskrant weten dat hij het kabinetsbeleid noch het crisisberaad heeft willen beïnvloeden. Hij wilde naar eigen zeggen slechts voldoen aan de uiterste reactietermijn op een brief van Van der Wal aan hem, en dat was deze week.

D66 wil de deadline niet verschuiven

Feit is dat de Brusselse brief komt op een moment dat de stikstofdiscussie hoger oploopt dan ooit in het huidige kabinet. D66, tegen afzwakking van de stikstofaanpak, voert al langer aan dat Nederland nagenoeg op slot zit, omdat de natuurkwaliteit niet voldoet aan Europese normen. Tot dusver heeft partijleider Sigrid Kaag steeds volgehouden dat zij de deadline voor de reductie van stikstofuitstoot niet wil opschuiven van 2030 naar 2035. Daar wilde zij dus ook tijdens de overleggen van deze week niet aan. Maar het CDA heeft zich in de provincies en in Den Haag zo langzamerhand al vastgeklonken aan mogelijk uitstel tot 2035. Het kabinet heeft daardoor de nu al moeizame onderhandelingen én een mogelijke kabinetscrisis voor zich uitgeschoven.

Na het eerste kabinetsberaad over de verkiezingsuitslag, afgelopen dinsdag, zei premier Rutte nog dat de uitslag hem duidelijk had gemaakt dat er een brede kabinetsreactie moest komen, over allerlei vastgelopen dossiers en daaruit voortkomende onvrede. Van de toeslagenaffaire tot de gaswinning in Groningen. Maar de overwinning van BBB heeft vooral de koude oorlog over stikstof in de coalitie doen ontbranden.

Lees ook:

Geïnstalleerde Drentse Statenleden vieren feest: ‘Winst BBB bracht vonk van hoop’

De winst van de BBB is te danken aan sluimerende onvrede over de politiek. Daarover zijn de partijen in de Drentse Provinciale Staten het eens, blijkt tijdens het duidingsdebat.