Nederland profiteert van de toegenomen wapenhonger
In veel landen gaan de defensiebudgetten omhoog. De Nederlandse wapenindustrie spint er garen bij.
Wapenleveranciers hebben het tij mee. Al een tijdje stijgen wereldwijd de defensie-uitgaven en sinds de Russische inval in Oekraïne deden veel overheden er nog een schep bovenop. Een deel van dat extra geld gaat naar de Nederlandse wapenindustrie; hoeveel precies hangt nog in de lucht.
De opleving van de wapenindustrie was op de beurs te merken. De waarde van aandelen van grote Amerikaanse fabrikanten als Lockheed Martin (o.a. straaljagers) en Raytheon (raketten) steeg fors. Laatstgenoemd bedrijf verdiende in het laatste kwartaal van 2022 aan de verkoop van Stingers en Javelins meer dan 4 miljard dollar, een verdubbeling ten opzichte van vorig jaar.
Radars en ov-chipkaarten
In Nederland zijn effecten van die orde van grootte nog niet te zien. Hoewel bedrijven hier jaarlijks ongeveer 5 miljard euro omzetten met defensiematerieel, produceert de industrie geen ‘pure’ wapens, zoals bommen of geweren. De Nederlandse bedrijven leveren onder andere hightech elektronische apparatuur, marineschepen, en drones.
Zeker duizend bedrijven in Nederland vallen onder de noemer ‘defensie en veiligheid’. Die bedrijven leveren vaak ook andere diensten en producten. Neem het Hengelose Thales, dat geldt als het grootste defensiebedrijf van Nederland. Internationaal is het koploper op het gebied van radartechnologie, in Nederland is het beheerder van het nationale ov-chipkaartsysteem.
Twee derde van de Nederlandse productie van defensiematerieel is bestemd voor de export. Van die ongeveer 3,5 miljard euro gaat het leeuwendeel naar bondgenoten van Nederland – ongeveer 90 procent. Voor export naar andere landen hebben bedrijven toestemming nodig van het ministerie van buitenlandse zaken.
Dichter bij huis
Directeur Ron Nulkes van de stichting Nederlandse Industrie voor Defensie & Veiligheid denkt dat de hogere defensie-uitgaven zeker leiden tot nieuwe contracten voor Nederlandse bedrijven. “Denk aan voertuigen, of onbemande vliegtuigen. Maar ook ruimtevaartcapaciteit, daar zitten we met onze industrie middenin.”
Woordvoerder Rick van de Weg van Damen Shipyards, de belangrijkste leverancier van schepen aan de Nederlandse marine, ziet dat de oorlog wel invloed heeft op de verkoop. Maar dat komt niet direct doordat er meer wordt uitgegeven aan defensie. “Door de oorlog, corona en recente geopolitieke ontwikkelingen kijken sommige partijen nu eerder naar leveranciers die dichter bij huis zijn.”
De stijgende defensiebudgetten leveren Damen nog geen nieuwe bestellingen op, maar dat zal veranderen. “Een marineschip bestel je natuurlijk niet zomaar even,” legt Van de Weg uit. “Wel mag je er vanuit gaan dat we meer marineschepen gaan verkopen.”
Thales waagt zich ook nog niet aan een precieze voorspelling. Tegen Tubantia zei directeur Gerben Edelijn eerder over de effecten van de oorlog in Oekraine: “Voordat dit zich vertaalt naar daadwerkelijke bestellingen, zijn we doorgaans een jaar of vijf verder.” Een woordvoerder van Thales laat weten in maart van dit jaar meer over eventuele nieuwe ontwikkelingen te kunnen vertellen.
Het beste product voor de beste prijs
Hoeveel de Nederlandse wapenfabrikanten de komende jaren profiteren, is afhankelijk van de politiek en investeerders. In tegenstelling tot andere Europese landen geeft de overheid bij aanbestedingen niet automatisch de voorkeur aan de eigen defensie-industrie. Het ministerie van defensie wil best in Nederland inkopen, maar gaat in principe voor “het beste product voor de beste prijs.”
Die instelling krijgt kritiek van het bedrijfsleven en de Kamer. In november steunde bijna de gehele Kamer een motie die de maritieme- en defensie-industrie wil betrekken bij de ontwikkeling van nieuwe onderzeeboten. Ook wil het midden- en kleinbedrijf betere toegang tot opdrachten.
Nulkes vindt dat vermogensbeheerders meer in de Nederlandse wapenindustrie mogen investeren. “Defensie koopt producten in, maar financiert geen nieuwe fabriekshal. Als banken en pensioenfondsen dat ook niet willen doen, dan is er een probleem.”
Lees meer:
Nederlandse bedrijven kunnen mogelijk ook profiteren van de oorlog in Oekraïne
Steeds meer landen kondigen aan hun defensiebudget met miljarden euro’s te verhogen. Nederland doet het al jaren goed als wapenexporteur. Welke Nederlandse bedrijven profiteren mogelijk van de oorlog?