‘You’re not alone’ , klinkt het als er weer een demonstrant een bus in wordt geduwd

Zaterdagochtend zit de trein van 10.08 uur van Amsterdam naar Den Haag Centraal vol demonstranten die naar de demonstratie van Extinction Rebellion (XR) gaan. „Ik denk niet dat die lang gaat duren”, antwoordt een jonge vrouw op de vraag wat ze ervan verwacht. „De politie weet precies wat er gaat gebeuren. We verzamelen op het Malieveld en gaan om 12 uur de A12 op om die ter hoogte van het Ministerie van Economische Zaken en het gebouw van de Tweede Kamer te blokkeren. Ik verwacht dat er veel politie op de been is die ons tegenhoudt.”

De voortekenen voor de blokkade van de A12 zijn dan ook niet goed. Donderdag werden zes klimaatactivisten van XR gearresteerd wegens opruiing; het blokkeren van de openbare weg is een strafbaar feit. Later op de dag werden ze vrijgelaten maar ze kregen wel een gebiedsverbod opgelegd. De komende drie maanden mogen ze het gebied rondom de A12 niet betreden. Vrijdag probeerde een klimaatactivist die eerder al een gebiedsverbod kreeg opgelegd, dit te laten schorsen via een kort geding, maar dat deed de rechter niet.

Amnesty stuurde waarnemers

Om kwart voor twaalf ziet het er naar uit dat de demonstrante uit de trein gelijk krijgt dat de blokkade niet gaat lukken. Op het Malieveld zijn nog altijd weinig mensen. Alleen bij het begin van de Utrechtse Baan, waar de A12 onder het viaduct naar beneden gaat, staan twee kleine groepen demonstranten op het Malieveld. De ongeveer veertig demonstranten worden omringd door minstens evenveel journalisten en fotografen.

Langs de Utrechtse Baan staan aan weerszijden een stuk of vijftig politiemensen met de wapenstok opgesteld, in de verte staan blauwe busjes van de Mobiele Eenheid. Hier en daar staan enkele ‘demonstratie-waarnemers’ van Amnesty International. „Het gaat ons vandaag vooral om de 17,5 miljard euro die de fossiele industrie nog altijd van de overheid krijgt”, legt een demonstrant om vijf voor twaalf rustig uit aan een groep journalisten. „En er gaat maar 6 miljard naar klimaatbeleid. Dat is een no brainer. Ik begrijp niet dat maar zo weinig mensen in Nederland zich hier druk om maken.”

Zo lijkt om vijf voor twaalf de kans klein dat het demonstranten gaat lukken om de snelweg te blokkeren. Maar om drie voor twaalf loopt er plotseling een groep van zo’n veertig demonstranten op de A12. De politie legt ze geen strobreed in de weg en roept via geluidsinstallaties alleen om dat ‘het verboden en een strafbaar feit is om de A12 te betreden’. Binnen een minuut is het aantal toegenomen tot enkele honderden. Begeleid door tromgeroffel lopend zingende en leuzen scanderende demonstranten naar beneden in richting van het gebouw waar de Tweede Kamer tijdelijk is gehuisvest. „Climate Justice Now”, klinkt het steeds weer.

Zingen in de leeuwenkuil

Ook over de Prins Clauslaan, die aan weerszijden van de verdiepte snelweg loopt, trekken honderden demonstranten op naar het gebouw van de Tweede Kamer. Daar houden ze halt. Beneden, op de A12, staan, als in een leeuwenkuil, honderden klimaatactivisten te zingen en te scanderen. Boven, langs de balustrades van de Prins Clauslaan en de viaducten, staan er minstens zo veel. Een man met een verentooi op zijn hoofd probeert de demonstranten via een megafoon toe te spreken, maar de politie overstemt hem dank zij de betere geluidsinstallatie met de mededeling dat de demonstranten een strafbaar feit begaan. Ook roept hij – vergeefs – op om de demonstratie te verplaatsen naar het Malieveld. Op de Prins Clauslaan vragen politieagenten de demonstranten naar het Malieveld te gaan. Enkele agenten laten zich met demonstranten fotograferen.

Op de betonnen wand langs de A12 die vanuit het gebouw van Tweede Kamer zichtbaar is, zijn inmiddels drie doeken gehangen. Op een ervan staat, tegen een paarse achtergrond, een grote gele Fuck You-hand afgebeeld. Af en toe klinkt, op de tonen van het refrein van ‘We Will Rock You’ van Queen’, de leuze ‘Stop met die subsidie’. Het Haarlemse Klimaatkoor zingt liederen als ‘Tijd voor een Blokkade’ en ‘Fight for Climate Jusitice’.

Een half uur lang is de sfeer bijna feestelijk en lijkt het stuk A12 bij de Tweede Kamer op een theater, met boven het publiek en beneden, in de leeuwenkuil, artiesten. Alsof ze in een circus optreden klimmen twee demonstranten die een helm dragen in lantaarnpalen, spannen er touwen tussen en hangen een groot spanboek op met het opschrift: Stop Fossiele Subsidies’. Intussen verschijnt er, vooral beneden op de A12, steeds meer politie.

Tegen één uur arriveren op de A12 twee bussen. Dan wordt duidelijk waarvoor al die politiemensen zijn gekomen. Een voor een worden de zittende en liggende demonstranten opgepakt en weggedragen of over de grond weggesleept. Soms door twee politiemensen, vaak door vier en soms zelfs door vijf. Sommige demonstranten gaan lopend mee met de politie. „You’re not alone”, klinkt het van boven als er weer een demonstrant in de bus verdwijnt.

„In de Arbowet staat dat er minstens vier politiemensen nodig zijn om een demonstrant weg te dragen”, zegt een toeschouwer boven aan de balustrade. Een andere deelt mee dat Lucas Winnips, een van de klimaatactivisten die een gebiedsverbod kregen opgelegd, toch aanwezig was en is gearresteerd. Weer een andere weet te vertellen dat de meeste van de honderden weggesleepte demonstranten na een uur of acht worden vrijgelaten en slechts een minderheid van bij de politie bekende activisten wordt geverbaliseerd.

Demo duurt ‘beetje lang’

Een vierde toeschouwer, een student geschiedenis uit Leiden die net als alle andere demonstranten zijn naam niet wil geven, antwoordt desgevraagd dat hij de demonstratie indrukwekkend vindt. „Maar het duurt wel een beetje lang”, voegt hij eraan toe. „Dat is ook de bedoeling”, legt een omstander uit. Hij blijkt een demonstrant die zich van tevoren bij Extinction Rebellion heeft aangemeld voor de blokkade. „De hele demonstratie is goed gepland’, vertelt hij. ‘We hebben een uitgebreide briefing van Extinction Rebellion gehad en ook een cursus in wat je moet doen als je wordt weggesleept. Je kunt als demonstrant opgeven welk risico je wilt lopen. Er zijn vier risicogroepen. Het laagste risico is: weggaan als de politie dat vraagt, het hoogste risico nemen de demonstranten hier beneden die zich weg laten slepen en wegvoeren. Vervolgens vorm je via social media groepen. Het is de bedoeling dat je nooit alleen staat en altijd de andere groepsleden in de gaten houdt.”

Lees ook verontrust Amnesty

Hij weet ook te vertellen waar al die demonstranten om drie voor twaalf vandaan kwamen: „De meeste groepen zijn niet midden op het Malieveld gaan staan maar aan de randen, en niet bij elkaar maar verspreid. Maar er was steeds nauw contact tussen de groepen, en zo konden we, plotseling en uit het niets, op een goed gekozen moment de A12 opkomen. Ja, het was allemaal heel goed gecoördineerd.”

Correctie (29/1): In dit artikel werd gemeld dat de voorzieningenrechter een gebiedsverbod voor zes klimaatactivisten vrijdag bekrachtigde. Dat is niet correct. De rechter besloot vrijdag wel een gebiedsverbod voor een klimaatactivist die een week eerder was aangehouden op verdenking van opruiiing, niet te schorsen. Dat is hierboven aangepast.