Politie licht klimaatactivisten van bed: machtsmisbruik of krokodillentranen?

Politieagenten stonden donderdagochtend om 7 uur voor de deur bij zeven klimaatactivisten van de actiegroep Extinction Rebellion (XR). Zes actievoerders (drie mannen en drie vrouwen) werden aangehouden en meegenomen voor verhoor, de zevende was niet thuis.

‘Ze worden ervan verdacht te hebben opgeroepen tot een gevaarlijke en ontwrichtende blokkade van de Utrechtsebaan (deel van de A12, red.), komende zaterdag om 12.00 uur in Den Haag.’ Dat is een strafbaar feit, zo stelt het Openbaar Ministerie in een persbericht. ‘De activisten maken zich zorgen over de opwarming van de aarde. Maar dat is geen excuus om op te roepen een belangrijke ontsluitingsweg te blokkeren. Als de veiligheid van anderen in gevaar wordt gebracht, kan de overheid niet anders dan optreden.’

XR blokkeerde op 26 november vorig jaar ook al de A12 om ‘een einde aan subsidie van de fossiele industrie te eisen’. De activisten bezetten het stuk snelweg omdat het zich precies tussen het ministerie van Economische Zaken en Klimaat en de tijdelijke Tweede Kamer bevindt. Burgemeester Van Zanen van Den Haag had die actie verboden, maar activisten gingen toch op het wegdek zitten en ketenden zich aan elkaar vast. De politie arresteerde toen 150 mensen. Zaterdag willen, volgens XR, 1000 mensen meedoen.

Geen opruiing

Een van de zes mensen die zijn aangehouden is Jelle de Graaf, de man die zich eerder op tafel vastlijmde bij talkshow Beau. De politie stond ook voor de deur bij activist en acteur Sieger Sloot, maar die was niet thuis. Wel werd Tessel Hofstede opgepakt, voormalig nationaal coördinator van XR. Hofstede stelde eerder in een interview dat gearresteerd worden een middel is om gehoord te worden. “Je wilt dat het systeem last van je heeft. Als na een actie alle politiecellen vol zitten, dan word je gezien en gehoord, dan kunnen ze niet om je heen.”

Deze keer is XR echter ontstemd over de arrestaties. “Dit slaat nergens op. We roepen op tot een vreedzame demonstratie. Dat is geen opruiing,” zegt XR-woordvoerder Hannah Prins. De organisatie zegt dat meerdere activisten eerder deze week de politie hebben aangeboden om een verklaring af te leggen op het bureau. Mensen thuis aanhouden was daarom niet nodig geweest, aldus XR.

Strafrechtadvocaat Karianne Bal, die niet betrokken is bij deze zaak, stelt dat het OM met deze actie ‘echt haar boekje te buiten’ gaat. Zij verwijst naar een uitspraak van het gerechtshof in Amsterdam, vorig jaar. “Toen werd duidelijk dat het oproepen tot het blokkeren van een snelweg helemaal geen strafbaar feit is. Het doel is namelijk niet het plegen van een strafbaar feit, maar het bewerkstelligen van een vreedzame demonstratie. Het is een schande.”

Volgens een woordvoerder van Amnesty International gebruikt het OM een paardenmiddel om haar zin te krijgen. “Demonstranten die nog niet eens wat hebben gedaan worden thuis opgehaald in het bijzijn van hun kinderen. Heel intimiderend. Wat je nu dus krijgt is dat de overheid lijnrecht tegenover de burger komt te staan. Daar maken wij ons enorm zorgen over.”

Demonstratierecht

Het OM stelt dat er geen sprake is van het inperken van het demonstratierecht. “Extinction Rebellion probeert het te framen alsof wij ingaan tegen het demonstratierecht, maar daar is geen sprake van,” stelt een woordvoerder. Demonstreren mag, maar niet op de snelweg. Eerder deze maand veroordeelde de rechtbank in Den Haag nog vier klimaatactivisten tot werkstraffen omdat ze in 2021 de snelweg wilden blokkeren. Afgelopen zomer kreeg een boerenactivist een celstraf omdat hij een blokkade van snelweg A18 had uitgelokt.

VVD-Kamerlid Ingrid Michon spreekt op twitter van ‘krokodillentranen’ van de actievoerders. “Een weg blokkeren mag niet, en oproepen daartoe ook niet,” stelt zij.

In een reactie op het ‘buitenproportionele optreden van het OM’ zijn bestuurders van negen maatschappelijke organisaties (waaronder Greenpeace, Urgenda en Milieudefensie) nu ook van plan om morgen deel te nemen aan de klimaatdemonstratie. De directeuren vinden het belangrijk om de actie te steunen, omdat het recht op protest in de vorm van burgerlijke ongehoorzaamheid onder druk staat. Michiel Servaes, algemeen directeur Oxfam Novib: “Het recht om vreedzaam te demonstreren staat wereldwijd onder druk, wij staan achter moedige activisten die opstaan voor een eerlijkere en duurzame wereld.”

Eind donderdagmiddag werden de zes activisten weer vrijgelaten. Ze kregen wel een gebiedsverbod voor de A12 de komende maanden. “Ik zal met mijn advocaat moeten overleggen wat ik daarmee doe,” reageerde ‘klimaatklever’ De Graaf. “Maar ik denk dat er door deze onnodige actie van het OM eerder meer dan minder mensen naar de demonstratie komen.”