Thaise couppleger mag aanblijven als premier, tot grote woede van de bevolking

Prayuth Chan-o-Cha pleegde in 2014 een coup, waarop de zittende premier het land moest ontvluchtten. Acht jaar later heeft de ex-generaal de touwtjes nog altijd in handen. Volgens de Thaise oppositie heeft hij daarmee de in de grondwet vastgelegde maximale termijn overschreden. Vorige maand besloten de rechters om de premier te schorsen terwijl zij zich over de kwestie bogen.

‘De meerderheid heeft geoordeeld dat de termijn van de beklaagde als minister-president nog niet is afgelopen’, luidde vrijdag het vonnis van het constitutioneel hof. Zes van de negen rechters zijn van mening dat de ambtstermijn moet worden geteld vanaf 2017, toen de meest recente grondwet in werking trad. Dat betekent dat de impopulaire Prayuth Chan-o-cha mag terugkeren op zijn post en daar tot uiterlijk april 2025 kan blijven zitten.

Het vonnis is een klinkende overwinning voor de premier van de koningshuisgezinde Palang Pracharath-partij. Niet alleen kan Prayuth gewoon weer deelnemen aan de verkiezingen van volgend jaar, hij heeft ook alle macht en middelen om die naar zijn hand te zetten. Daarmee is de kans ineens weer klein dat Pheu Thai terugkeert, de populaire partij die in de afgelopen twintig jaar alle democratische verkiezingen heeft gewonnen.

‘Samen kunnen we Prayuth verdrijven’

Direct na de bekendmaking verzamelden tientallen woedende demonstranten zich in het centrum van Bangkok. Ze riepen de oppositiepartijen en pro-democratische groepen op om hun krachten te bundelen. ‘We kunnen niet langer vertrouwen op de rechtbank en anderen, het is nu de plicht van het volk om te beslissen over de toekomst van het land’, zei activist Somyot Pruksakasemsuk tegenover de menigte. ‘Samen kunnen we Prayuth verdrijven.’

In een gezamenlijke verklaring nemen de oppositiepartijen afstand van het vonnis. ‘De uitspraak zuivert Prayuth niet. De oppositie ziet hem als iemand die op elke mogelijke manier aan de macht wil blijven’, aldus de oppositie, die verwees naar de gebroken belofte van de ex-generaal, die kort na de coup had gezegd dat hij het land niet wilde leiden en maar kort aan de macht zou blijven.

Ook op sociale media is de onvrede voelbaar. Verschillende pro-democratische groepen roepen mensen op om zich hier niet bij neer te leggen en dreigen met massale demonstraties. Protestgroep Ratsadon moedigt mensen aan om volgende week in het zwart gekleed te gaan om ‘te rouwen om de dood van de toekomst van Thailand’.

De gespannen sfeer doet denken aan de politieke onrust die in 2020 leidde tot een reeks enorme protesten tegen het establishment. De overwegend jonge demonstranten gingen met een waslijst aan gewenste hervormingen de straat op: de vrijlating van gearresteerde activisten, het aftreden Prayuth Chan-o-cha, het beëindigen van de invloed van het Thaise leger op de politiek en inperking van de macht van het Thaise koningshuis. Dat laatste was ongekend in een land waar de steenrijke leden van de koninklijke familie worden vereerd als goden.

Oppermachtig koningshuis

De 68-jarige Prayuth Chan-o-cha is een van de langstzittende premiers in de Thaise geschiedenis. Door de jaren heen overleefde hij al vele tegenslagen. In 2019 wist hij zelfs de verloren premiersverkiezingen om te zetten in een overwinning. Prayuth weet zich misschien niet verzekerd van de liefde van het volk, maar onderhoudt nauwe banden met het leger en het oppermachtige koningshuis.

Alles wees erop dat Prayuth dit jaar of uiterlijk begin volgend jaar dan toch het veld zou moeten ruimen. Zijn termijn eindigt en zijn populariteit bevindt zich op een dieptepunt. Politieke analisten zien dat ook conservatieve kiezers ontevreden zijn over het slechte optreden tijdens de coronacrisis en de economische problemen van het land. Volgens een opiniepeiling vond tweederde van de bevolking begin augustus dat Prayuth moest aftreden.

Paetongtarn Shinawatra van de Pheu Thai-partij is verreweg de populairste premierskandidaat. Zij is de jongste dochter van telecommiljardair Thaksin Shinawatra, een linkse populist die premier was van 2001 tot 2006, toen hij in een militaire coup werd afgezet. Bij de volgende verkiezingen, die in 2011 plaatsvonden, bleek hij nog altijd immens populair. Zijn zus won de verkiezingen en diende als premier, tot Prayuth de macht greep.

De ex-generaal heeft zelf nog alle vertrouwen in zijn eigen premierschap. In een verklaring op Facebook zegt Prayuth dat de schorsing hem tijd heeft gegeven om te reflecteren. ‘Ik heb me gerealiseerd dat ik mijn beperkte tijd moet gebruiken om de belangrijkste projecten die ik ben begonnen af te maken, voor de vooruitgang van het land en voor de toekomst van onze kinderen.’ Hij belooft grote infrastructurele verbeteringen en meer welvaart.