In 2020 en 2018 gebeurde het al: door de droge zomers moest de overheid in actie schieten om het waterverbruik te beperken. Toen gold er ook een captatieverbod voor ecologisch kwetsbare waterlopen. Ook dit jaar is het alweer erg droog (geweest), maar er is nog geen probleem met de waterbevoorrading in Vlaanderen.

Toch maakt de Droogtecommissie zich steeds meer zorgen, zeker na de voorbije hittegolf. Uit het jongste rapport van de Vlaamse Milieumaatschappij (VMM) blijkt dat het dagverbruik van water nog voor de recente hittegolf bijna even hoog was als een paar maanden ervoor, waardoor experten zich nog niet al te sterk bekommerden om de waterbevoorrading. Het waterverbruik schommelde tot net voor de hittegolf steevast tussen de 1 tot 1,2 miljoen m³ per dag, wat ongeveer hetzelfde was tijdens de maand juni.

Van ‘normaal’ tot waakzaam’

Die indicator is sinds het rapport van 16 augustus veranderd, bevestigt ook grondwaterspecialist professor Marijke Huysmans. Sindsdien staat het peil bij alle drinkwaterbedrijven in Vlaanderen op geel, wat betekent dat er ‘waakzaamheid’ heerst bij de organisaties in alle gemeenten. Het waterverbruik lag tijdens de hittegolf bijna consequent boven de 1,2 miljoen m³ per dag.

Dat die indicator veranderd is, heeft volgens professor Huysmans vooral te maken met de situatie van de Maas en het Albertkanaal. ‘40 procent van het Vlaamse drinkwater komt uit het Albertkanaal, dat door de Maas gevoed wordt. Het debiet van de Maas dreigt begin september onder een kritische drempelwaarde te zakken zodat er minder water kan worden ingenomen door drinkwatermaatschappijen.’ Daarom roept de Droogtecommissie alle sectoren, overheden en burgers op om hun waterverbruik zo goed mogelijk terug te dringen.

Nog geen reden tot paniek

Alarmerender zijn de cijfers in West-Vlaanderen. Wanneer gekeken wordt naar het waterverbruik tegenover het vijfjarige gemiddelde, kleuren de cijfers bij drinkwaterbedrijven die opereren in het westen van het land, licht- tot donkerblauw. Zo schoren Aquaduin – actief in de West-Vlaamse gemeenten Alveringem, De Panne, Diksmuide, Koksijde, Nieuwpoort en Veurne – en ASGO Knokke-Heist hoge toppen tijdens de hittegolf.

Toch zijn die verbruikscijfers volgens grondwaterspecialist professor Marijke Huysmans geen reden tot paniek. ‘Aan de kust, waar dezer tijden veel toeristen zitten, is er in de zomerperiode altijd een grote vraag naar water’, zegt ze. ‘Dat daar meer water wordt verbruikt, is niets nieuws. In West-Vlaanderen is het de voorbije maanden bovendien nog droger geweest dan in de rest van Vlaanderen.’

Betere voorbereiding

Volgens Huysmans heeft Vlaanderen zich beter voorbereid tegen de droogte dan de voorbije jaren. Volgens haar zijn er verschillende verklaringen waarom tot vorige week de indicatoren voor drinkwatervoorziening nog op groen stonden. ‘Het is nu al de vijfde keer in zes jaar tijd dat we zo’n lange periode van droogte hebben gehad. De verschillende drinkwatermaatschappijen hebben zich dus de voorbije jaren veel beter voorbereid op de periodes van droogte in Vlaanderen. Dat houdt dan bijvoorbeeld in dat alle waterbuffers heel goed vol zijn voor de lente en de zomer beginnen. Ze zorgen er ook voor dat onderhoudswerkzaamheden en dergelijke niet worden gepland in de lente en zomer.’

Daarnaast verklaart ze dat er nog geen watertekort is door de sensibilisering bij de bevolking. ‘Het waterverbruik van de Vlaamse huishoudens viel de voorbije weken heel goed mee, zeker in vergelijking met 2018 of 2020. Je ziet bijvoorbeeld dat veel minder mensen hun gras sproeien. 2020 was natuurlijk ook een coronajaar waar iedereen thuis zat. Niemand ging toen op reis. Dat heeft toen dus zeker een rol gespeeld.’

Toch moet de situatie op korte termijn verbeteren. Als het de komende weken niet gaat regenen, dreigen er in september zeer drastische maatregelen, zegt Huysmans. ‘Dan zullen vaarbeperkingen voor de scheepvaart, captatieverboden voor landbouw en industrie en een verbod op alle niet-essentiële toepassingen van watergebruik – het zogenaamde sproeiverbod –onvermijdelijk worden.’