In deze ‘gevaarlijke’ speeltuin in Londen zijn ouders verboden: ‘Ze hebben de neiging te beschermend te zijn’

De 7 jaar oude John Playfair staat met twee afgedankte dakgoten bij een zandheuveltje waar een waterkraan uit komt. Na een denkpauze slaagt hij erin om de twee goten zo neer te leggen dat het water netjes van de heuvel stroomt. Vervolgens pakt hij een spade om een kanaal te graven. Het jongetje is zo druk met zijn waterbeheer dat hij niet in de gaten heeft dat de andere kinderen iets verderop in de Hackney Marsh Adventure Playground aan hun lunch begonnen zijn, sandwiches en stukjes watermeloen.

‘Vind je mijn kanaal mooi?’, informeert John wanneer hij na zijn inspanningen voldaan om zich heen kijkt. Hij krijgt complimenten van Angela Day, de speeltuinbegeleider van deze wilde speeltuin in het oosten van Londen. Dagelijks spelen hier zo’n honderd kinderen, ingeklemd tussen de gekanaliseerde Lea Rivier, een groep galerijflats en Victoriaanse rijtjeshuizen die al snel meer dan een miljoen pond kosten. Ze wijst op de schep die kleine John bij zijn graafwerkzaamheden heeft gebruikt. ‘Je ziet’, zegt Day, ‘dat is geen plastic schep maar een echte, die ook door volwassenen wordt gebruikt. Kinderen kunnen prima met echt gereedschap omgaan. Door schade en schande worden ze wijs.’

Er zijn in The Adventure, zoals deze vijftig jaar oude speeltuin liefkozend wordt genoemd. genoeg plekken om op deze manier wijs te worden. De lastig te beklimmen uitkijktoren bijvoorbeeld, alias het Clubhuis, De stenen oven waarin pizza’s kunnen worden gebakken. Of de braamstruiken waar stadsvossen wonen die soms tevoorschijn komen als de kinderen hebben gebarbecued. In elke andere speeltuin zouden de brandnetels worden verwijderd, maar niet in deze wildernis.

Onder de grond ligt puin van arbeiderswoningen die hier tijdens de Tweede Wereldoorlog door Duitse bommen zijn vernietigd. Day: ‘Soms gaan we als archeologen graven, en dan komen we van alles tegen, van vorken tot Victoriaanse munten.’

Spanningen

‘De manier waarop ze met risico om gaan, vind ik het grootste pluspunt van deze speeltuin’, zegt Julian Kirby, die rond een uur of vijf Jasmine komt ophalen. Zijn 10 jaar oude dochter zegt zich kostelijk te hebben vermaakt met de tokkelbaan. ’Ouders hebben de neiging te beschermend te zijn, te veel te interveniëren. Dat is begrijpelijk, maar niet altijd even goed voor kinderen.’ De 47-jarige medewerker van milieuorganisatie Friends of the Earth wijst op het hoge hekwerk dat om The Adventure staat. ‘Dat is niet bedoeld om kinderen binnen te houden, ze kunnen er gewoon uit, maar om ouders buiten te houden.’

Het idee om ouders te verbannen werd tijdens de pandemie geboren. ‘Door een gebrek aan vertier, was de speeltuin veranderd in een ontmoetingsplaats voor koffiedrinkende papa’s en mama’s’, zegt Day ‘en dat had vooral negatieve effecten. Er ontstonden spanningen tussen ouders onderling en tussen kinderen. Zonder ouders in de buurt bleek het spelen veel beter te gaan. Kinderen begonnen problemen zelf op te lossen en gingen zich meer ontspannen gedragen, socialer ook. Ze voelden zich vrij, weg van de ouderlijke blik. Als er problemen zijn, of ongelukken, kunnen ze altijd bij mij of een van mijn collega’s terecht.’

De 50-jarige Day groeide op in het zuidwesten van Londen, in een tijd waarin kinderen de omgeving waarin ze woonden beschouwden als een grote speeltuin. ‘We waren na school soms uren op pad, op avontuur om uiteindelijk moe en hongerig thuis te komen.’ In het hedendaagse informatietijdperk is meer bewustzijn ontstaan voor ‘Stranger Danger’, onbekend gevaar.

Schokkende kindermoorden zijn breed uitgemeten in de tabloids, waardoor de angst er goed in zit. Het maken van foto’s in speeltuinen is not done. Uit vrees voor ‘no win no fee’-schadeclaims leggen gemeenten rubberen tegels onder de klimrekken. Deze ontwikkeling is in het Verenigd Koninkrijk rap gegaan.

Helikopterouder

De helikopterouder deed zijn intrede, een bezorgde ouder die fysiek of virtueel om zijn of haar kind(eren) heen cirkelt. De overdreven aandacht voor gezond- en veiligheid heeft tot een tegenreactie geleid, tot het idee van scharrelkinderen. Zo publiceerden de Britse broers Conn and Hal Iggulden in 2008 The dangerous book for boys, een handboek waarin onder meer wordt uitgelegd hoe je een boomhut bouwt, knopen kunt leggen en zonder hulp van Google Maps je weg kunt vinden. Rond dezelfde tijd schreef Tom Hodgkinson, uitgever van het magazine The Idler, een pamflet over het goedbedoeld ‘verwaarlozen’ van kinderen.

Het fenomeen ‘avonturenspeeltuin’ past bij deze tegenreactie. ‘Maar het is ook het eerste waarop gemeenten plegen te bezuinigen’, zegt Day. ‘Ons stadsdeel doet dat gelukkig niet. Bovendien krijgen we steun van derden. Omdat hier in de buurt de Olympische Spelen zijn gehouden, kregen we geld van de organisatie om torens en loopbruggen te bouwen. De stichting Sport England geeft ons geld voor een voetbalveld. Het oude veld was in een zandbak veranderd nadat een Bulgaars jongetje dat vreselijk goed kun turnen, allerlei provisorische turntoestellen had gebouwd om salto’s te kunnen maken. Dat was een enorm succes bij de kinderen. Er bleef geen grasspriet over.’

‘Do-it-yourself’ wordt aangemoedigd. De speeltuin ligt vol met afgedankte spullen. ‘Dat ligbad daar’, wijst Day, ‘dat komt uit een verbouwde huurwoning. Die stoelen? De zijn van een school. Die rolstoelen zijn geschonken door een ziekenhuis. Een van onze lievelingsspullen is die plastic watergolf, die is gebruikt op een filmset. De kinderen noemen het een ‘dinodrol’.’ Day, die al 14 jaar als gemeenteambtenaar in de speeltuin werkt, wijst op een schuur die door een plaatselijke watersportclub wordt gebruikt om surfplanken op te slaan. ‘In ruil daarvoor mogen onze speeltuinkinderen gratis meepeddelen op het kanaal.’

Hete aardappelen

De lunches die de kinderen krijgen, komen uit het onderwijsbudget. ‘Dat is te danken aan Marcus Rashford, de voetballer die streed voor gratis schoolmaaltijden tijdens vakanties.’ Bij het opdienen krijgen de medewerkers van de speeltuin hulp van Shane, een 15-jarige jongen die al tien jaar in de speeltuin komt. ‘Dit voelt als mijn achtertuin’, zegt de wat introverte scholier. Wat hij het liefst doet? ‘Van alles. Verstoppertje spelen, klimmen, en schilderen in het clubhuis.’ Buitenspelen gebeurt hier het hele jaar door. ‘Als het koud is, krijgen we hete, in folie gewikkelde aardappelen van Angela.’

‘Angela is een godsgeschenk’, zegt Catherine Kemp, een 69-jarige oma die bij hek staat om een kleinkind op te halen. ‘Mijn broertjes en zusjes hebben hier gespeeld, mijn kinderen, nu mijn kleinkinderen en straks mijn achterkleinkinderen’. Ze vertelt te zijn opgegroeid in een Ierse immigrantenfamilie, een gezin van elf kinderen in een driekamerflat. ‘Het was een arme buurt. Door de invasie van twiggy’s (yuppen, red.) is een deel rijker worden, maar er zijn nog genoeg kids die hier opgroeien onder moeilijke omstandigheden. Kleine, koude woningen, huiselijk geweld soms. Voor deze kinderen is deze speeltuin de veiligst denkbare plek.’