Erdogan blijft dreigen met veto over Navo-toetreding Zweden en Finland

Instemming van Turkije met toetreding van Zweden en Finland tot de Navo is zeker geen voldongen feit. De Turkse president Recep Tayyip Erdogan zei donderdag, aan het slot van de Navo-top in Madrid, dat Turkije uitbreiding van de Navo alsnog kan tegenhouden, als Zweden en Finland in Turkse ogen hun beloften geen gestand doen.

De twee landen moeten zich volgens Erdogan houden aan het akkoord dat zij woensdag met Turkije sloten over bestrijding van het terrorisme, in het bijzonder de Koerdische PKK. ‘Doen zij dat niet, dan is er uiteraard geen sprake van dat wij het voorstel over Navo-lidmaatschap naar het parlement zullen sturen.’

Anders dan de indruk die woensdag in Madrid werd gewekt, is toetreding van Zweden en Finland dus geen gelopen race. In zekere zin is de situatie zelfs gelijk aan die van vóór de top: als de twee kandidaat-lidstaten niet doen wat Turkije wil, dreigt Turkije hun toetreding tot het bondgenootschap te blokkeren.

Zwart op wit

Er is één groot verschil: de Zweden en Finnen hebben hun handtekening gezet onder een document dat zwart op wit bepaalt dat zij zich veel meer moeten inspannen om tegemoet te komen aan de zorgen van Turkije over het Koerdisch terrorisme. Er wordt letterlijk gesproken van ‘solidariteit’ met de Turken wat dat betreft. Ankara heeft nu een tekst in handen waarop Stockholm en Helsinki vastgepind kunnen worden.

Pas nu de top is afgelopen, dringt tot de buitenwereld door dat Erdogan een meesterzet heeft gedaan. Met zijn nieuwe dreigement kiest de Turkse president de positie van de beslissende partij: uiteindelijk is het Turkije dat bepaalt hoe het akkoord moet worden geïnterpreteerd en hoe het optreden van de Zweedse en Finse autoriteiten moet worden beoordeeld.

De overeenkomst tussen de drie landen werd met opzet zo geschreven dat alle partijen de tekst naar eigen believen konden uitleggen. De Turken presenteerden het akkoord als een ‘overwinning’, Zweden en Finland konden tevreden zijn met de wetenschap dat de tekst weinig concrete of dwingende concessies bevat. Maar als zij naar Turkse zin te lankmoedig blijven jegens de PKK en de Syrisch-Koerdische militie YPG, wordt de Turkse ‘draai’ van woensdag mogelijk weer ongedaan gemaakt.

Uitleveren terreurverdachten

Een probleem kan vooral worden de uitlevering aan Ankara van personen die Turkije als terreurverdachten beschouwt. Erdogan zei donderdag dat de gemaakte afspraken erop neerkomen dat Zweden al heeft beloofd 73 ‘terroristen’ aan Turkije uit te leveren.

Dat is volstrekt anders dan de Zweedse interpretatie. De Zweedse regering belooft volgens het akkoord slechts de Turkse uitleveringsverzoeken ‘snel en grondig’ te behandelen, maar dat verandert op zich niets aan de toestand van vóór het akkoord.

De toetreding van Zweden en Finland tot de Navo is pas een feit als de parlementen van alle dertig lidstaten akkoord zijn gegaan. Die procedure kan vele maanden duren. Al die tijd zal het Turkse veto als een zwaard van Damocles boven de kandidaat-leden blijven hangen en kan Turkije blijven hameren op het tekortschieten van Helsinki en Stockholm. Hoe dan ook kunnen beide landen het zich niet veroorloven de Turkse uitleg van de overeenkomst te negeren.

In de wandelgangen van de Navo-top in Madrid werd er eerder deze week rekening mee gehouden dat Turkije nog een klein jaar obstructie zou blijven plegen. In juni volgend jaar worden in Turkije verkiezingen gehouden, en een internationale heldenrol van Erdogan kort vóór de verkiezingen kan hem veel extra stemmen opleveren. Door zijn dreigement van donderdag komt dat scenario alsnog in beeld.