Een fotografische queeste naar mens en steenkool, zoluidt de baseline van Coal Mine Recycling. Met de nadruk op het substantief mens, want Leo van der Kleij toont in de expo en het bijhorende boek veel meer dan het verval van de mijnbouw en de reconversie van de sites. “Het was inderdaad wel de bedoeling om ook het verhaal van de bewoners te vertellen”, zegt de Hagenaar, wiens fascinatie voor steenkoolmijnen werd getriggerd door een familiale aangelegenheid.

“Mijn oom Piet had in Den Haag goed geld verdiend met een sigarenwinkel. Hij wilde echter meer en verhuisde naar Hoensbroek om een wasserette te openen. Hij ging ervan uit dat de mijnwerkersvrouwen daarop zaten te wachten, maar had er geen rekening mee gehouden dat de werkkleding vaak op de mijn werd gewassen. Een lang verhaal kort: de zaken gingen niet goed. Mijn ouders duwden me om de twee maanden in de auto voor een weekend morele ondersteuning in Limburg. Daar ontstond mijn fascinatie voor de steenkoolmijnen. Ik zag de mijnwerkers uit de poort van de staatsmijn Emma komen en vroeg me af wat zich ondergronds afspeelde.”

4.500 kilometer

In maart 1977 trok Van der Kleij als beginnend fotograaf voor het eerst terug naar Limburg. “Ik had gelezen over de mijnsluitingen, de sloop van gebouwen en de uitvlakking van het mijnlandschap. In Heerlen zag ik de afbraak van de Oranje-Nassau-mijnen. Ik bleef een paar uur rondsnuffelen en werd getroffen door de romantiek van het verval. Het was het begin van een decennialange tocht langs mijnsites in Belgisch- en Nederlands-Limburg, het Ruhrgebied, de Borinage… In 1993 ben ik zelfs met de fiets naar Spanje gereden, 4.500 kilometer in negen weken.”

Met verbaasde blik keek hij naar de verschillen in aanpak in beide Limburgen. “Bij de sluiting van de mijnen in Nederlands-Limburg kende men het begrip industriële archeologie niet. Alles moest verdwijnen. Dat was één grote vergissing, nu trekken ze zich de haren uit. Wat een verschil met Belgisch-Limburg. Onder meer C-mine vind ik prachtig, met de leuke Vennestraat als toemaatje. Daarmee zeg ik niet dat alles oké is. Ik begrijp bijvoorbeeld de voortdurende wijzigingen van de plannen voor de herbestemming van de kolenwasserijen 1 en 3 van Beringen niet en het plein in Heusden-Zolder vind ik aan de kale kant, al moet ik toegeven dat de multiculturele levendigheid tijdens de tweewekelijkse markt wel iets heeft.”

Coal Mine Recycling, Leo van der Kleij, tot 31/8 , toegang gratis – www.muze.be