In de rijen op overvol Schiphol wordt vliegschaamte weggeredeneerd. ‘Iedereen is aan het inhalen’

Of ze ook een niet-vliegbestemming hebben overwogen voor het jaarlijkse tripje met hun Rhenense middelbareschoolvrienden? Olle en Maarten (beiden 35, liever geen achternaam in de krant) duwen hun rolkoffertjes nog een stukje voor zich uit en wijzen naar hun vriend Martijn (34). Hij is in de groep van zestien, waarvan de rest een latere vlucht neemt, de enige met een beetje vliegschaamte.

Toen ze een paar jaar geleden naar Londen gingen, hebben op zijn initiatief zelfs een aantal jongens de trein genomen. ‘Maar voor drie dagen Barcelona heb ik dat niet eens overwogen. Dat duurt lang en is ook nog veel duurder.’ Dus zijn ze, net als duizenden anderen, woensdagochtend vier uur voor vertrek op Schiphol. In de langgerekte witte tent voor de deur van de vertrekhal schuifelen ze gestaag richting ingang. ‘We hebben nog geprobeerd om om te boeken en vanaf Rotterdam te vliegen, maar helaas.’

Pre-corona-aantallen

Een groot gebrek aan beveiligers en bagagepersoneel strooit de laatste weken zand in de geoliede machine die Schiphol jarenlang was. Onder reizigers liep de irritatie deze week daarover zo hoog op dat er vechtpartijen uitbraken. Maar het drukteprobleem heeft ook een andere kant: die van de vraag. Nederlanders blijken nog altijd massaal met het vliegtuig op vakantie te willen. De lange stroom aan zorgelijke berichten over klimaatopwarming of de nog altijd sluimerende pandemie hebben daar niets aan afgedaan.

Het is eigenlijk nog sneller gegaan dan verwacht, zegt Bas Hageman. Als teammanager passenger operations in vertrekhal 3 houdt hij de groeiende rij in de gaten. Met zo’n 170 duizend passagiers op één dag zit Schiphol weer richting de pre-corona-aantallen. Zakenreizigers zijn er aanzienlijk minder, nu bedrijven hebben geleerd dat videobellen dure en tijdrovende tripjes prima kan vervangen. Maar vakantiegangers maken dat grotendeels goed, ziet Hageman. ‘Gewoonlijk neemt de drukte na de meivakantie iets af, maar nu zien we dat niet. Iedereen is aan het inhalen.’

Dat had ik je van tevoren ook wel kunnen vertellen, lacht verkeerspsycholoog Gerard Tertoolen. ‘Slechts een heel kleine groep mensen heeft last van vliegschaamte. Niet dat al die anderen gore individualisten zijn, maar zij redeneren het weg. Hun ene vliegreis maakt maar weinig uit, er is geen alternatief, ze hebben zonnepanelen op het dak.’ Tertoolen is gepromoveerd op dergelijke ‘cognitieve dissonantie’ en als je erop gaat letten ‘word je helemaal gek’. Ook bij zichzelf herkent hij het. ‘Ik heb mij ooit voorgenomen dat ik veel van de wereld wil zien. Daarmee praat ik het goed.’

Stripclub

En wie de klimaatvraag opwerpt in de rij bij Schiphol, hoort inderdaad heel wat cognitieve dissonantie voorbij komen. Bijvoorbeeld uit de vriendengroep uit Nieuwkoop die zichzelf ‘La Familia’ noemt. Na twee jaar mogen ze eindelijk weer naar Spanje. Dit keer geen Ibiza, maar een huis in Sitges. Over een paar jaar is de luchtvaart verduurzaamd, zegt Anette met een ondeugende blik. ‘Dus moet je het nu aan de gang houden.’ Nee, als je echt wilt dat er minder gevlogen gaat worden, moet je dus niet rekenen op het geweten van de consument, zegt Tertoolen. ‘Dat lukt uiteindelijk alleen maar als vliegen duurder wordt, of als er een aantrekkelijker alternatief is.’

Dat geldt zeker ook voor de drie Barcelonareizigers. Heel leuk dat ze nu ook nog even naar Barcelona gaan: beetje de stad bekijken, biertje drinken, naar het strand en omdat Olle zijn vriendin ten huwelijk heeft gevraagd wil hij ook nog naar een stripclub. ‘Ja, zet dat maar in de krant’. Ze hebben er zeker zin in, maar de prijs van de tickets, zo’n 400 euro, is voor hen al op het randje. Olle: ‘600 zou ik misschien ook nog wel betalen. Maar 1.000 is echt te veel, dan gaan we wel wat anders doen.’

Ook Maria (61, liever geen achternaam) uit Rotterdam zegt dat prijs bepalend is. Over vier uur gaat haar vliegtuig naar haar geboorteland, de Kaapverdische Eilanden. ‘Toch ben ik bang dat ik het niet ga halen, het is zo druk.’ Vroeger, toen tickets nog zo’n 1.300 euro kostten, ging ze niet zo vaak. Maar dit jaar al voor de tweede keer. ‘Het was maar 369 euro, ik heb direct met mijn vakantiegeld geboekt.’

Duurder zal vliegen waarschijnlijk wel worden. Alleen al door de gestegen brandstofprijzen. Kerosine is binnen een jaar twee keer zo duur geworden. Ook de personeelscrisis op Schiphol tikt aan. De afdeling van manager Bas Hageman heeft onlangs ruim 75 passagiers-assistenten in vaste dienst genomen. ‘Daarmee maak je de baan aantrekkelijker en hebben we een vaste kern. Dat is hard nodig.’ 

Niet vliegen, maar kijken

Een verdieping hoger, op het Panoramadak, overziet Liem (16) uit Zevenaar de bewegingen rond de start- en landingsbanen. Hij is deze woensdag een van de weinige bezoekers van Schiphol die niet komen om te vliegen. Met zijn kleine camera maakt hij foto’s van elke kist die voorbij komt. Thuis gaat hij kijken of hij sommige al eens eerder heeft gefotografeerd. Luchtvaart is een passie. ‘Ik vind de techniek heel mooi. Dat dat allemaal kan. En dat er zo weinig ongelukken mee gebeuren.’

Zelf vliegen doet hij eigenlijk nooit. ‘Eén keer, toen ik 7 was, zijn we naar Vietnam gevlogen, het geboorteland van mijn ouders. Maar wij hebben niet zoveel geld.’ Op korte termijn heeft hij ook geen plannen. ‘Ik wil eerst met de trein naar Düsseldorf, ik hou ook van treinen.’ Mooie alternatieven, zoals de nachttrein naar Wenen of de Thalys naar Parijs, zouden van Liem wel wat meer aandacht mogen krijgen. Maar of dat echt veel zal uitmaken betwijfelt hij. Terwijl hij met zijn kleine camera een foto maakt van weer een opstijgend vliegtuig zegt hij: ‘Wat goed is voor ons en wat we goed vinden voor onszelf is toch niet helemaal hetzelfde.’