Ondanks afspraken is het aantal pesticiden op fruit enorm toegenomen

Het gebruik van giftige stoffen op fruit is de afgelopen negen jaar met 53 procent gestegen, blijkt uit een analyse van 97.170 monsters, concludeert Pesticide Action Network (PAN) Europe in een nieuwe studie die gisteren is verschenen. Zo’n 29 procent van al het in Europa aangeplante fruit blijkt zulke stoffen te bevatten. Dat is in tegenspraak met de bewering van de Europese Commissie dat boeren minder spuiten.

De reden voor het vele gebruik is de toenemende resistentie van schimmels, onkruid en schadelijke insecten tegen pesticiden, zegt Hans Muilerman, chemicaliëncoördinator bij PAN Europe. Als antwoord daarop gaan boeren nog meer spuiten, doen ze dat vaker in combinaties en vraagt de industrie steeds weer om toelating van nieuwe producten.

In 2011 hadden regeringen al maatregelen moeten nemen om het gebruik van pesticiden te beperken. Maar sindsdien is het gebruik bij kersen bijvoorbeeld met 152 procent gestegen en bevat de helft van dat fruit sporen van schadelijke bestrijdingsmiddelen. Een derde van de appels is vervuild, een stijging van 117 procent.

België koploper

In 2011 hadden regeringen al maat­regelen moeten nemen om het ­gebruik van pesticiden te beperken, maar sindsdien is het gebruik bij kersen, bijvoorbeeld, met 152 procent gestegen. De helft van dat fruit bevat sporen van schadelijke bestrijdingsmiddelen. En een derde van de appels is vervuild; een plus van 117 procent.

Vooral fruit uit België, Ierland, Frankrijk, Italië en Duitsland bevat vaak zulke bestrijdingsmiddelen, waarbij België met 34 procent kop­loper is. Omdat groenten iets minder vatbaar zijn voor plagen, is de situatie daar minder dramatisch, maar de trend is wel dezelfde.

Los van de potentieel ernstige gevolgen, voor onze gezondheid én de natuur, is dat toenemende gebruik een doodlopende weg, zegt Muilerman. “Meer spuiten vanwege resistentie zorgt alleen maar voor nog meer resistentie.”

Nationale overheden moeten volgens hem dan ook vervangende strategieën als mechanische of biologische bestrijding bevorderen, in plaats van nieuwe chemicaliën toe te laten.

“De mogelijkheden, zoals camera-­gestuurde schoffels voor onkruid­bestrijding, worden steeds geavanceerder,” zegt Muilerman. Spuiten moet volgens hem een uitzondering worden, een laatste greep als niets anders meer helpt.

Andere regels nodig

Voor zo’n verandering is andere regelgeving nodig. “Omschakelen naar biologisch boeren duurt een aantal jaren. Tot dan krijgen boeren niets extra, want zolang je niet aan alle regels voldoet, maakt het voor de prijs niet uit of je weinig of volop spuit. Een soort tussenlabel en iets hogere prijzen voor boeren die niet biologisch produceren, maar weinig spuiten, maakt die omslag aantrekkelijker.”

Bestrijdingsmiddelen worden ­gezien als de oorzaak van een breed spectrum aan ziektes, van kanker en geboorteafwijkingen tot hersenziekten. In Frankrijk is parkinson inmiddels een erkende beroepsziekte in de wijnbouw, aldus de Nijmeegse neuroloog Bas Bloem, die bestrijdings­middelen mede als oorzaak noemt van het wereldwijd groeiende aantal parkinsonpatiënten.

Wassen helpt maar half

Overigens is volgens Bloem niet gezegd dat alle bestrijdingsmiddelen op voorhand verdacht zijn. Er bestaat echter te weinig onderzoek welke middelen echt gevaarlijk zijn en het gebruik van cocktails maakt zulk ­onderzoek extra moeilijk. In 2020 ­adviseerde de Gezondheidsraad om uit voorzorg het gebruik van bestrijdingsmiddelen te verminderen.

Fruit goed wassen helpt volgens Muilerman hooguit ten dele, omdat planten de bestrijdingsmiddelen opnemen. Hij adviseert zwangere vrouwen en kleine kinderen om alleen maar biologisch fruit en onbespoten groente te eten. “Dat zou ik iedereen gunnen, maar voor veel mensen is dat te duur.” Duurder dan nodig, zegt hij erbij: “Boeren krijgen een hogere prijs, maar ook supermarkten ver­dienen extra aan biologisch”. 

Lees ook:

Waarom is het zo moeilijk om te stoppen met gif spuiten?

Landbouwgif schaadt de gezondheid en verstoort de natuur. Het gebruik van pesticiden moet daarom omlaag. Maar waarom is het zo moeilijk om te stoppen met spuiten?

De hoeveelheid gif op Nederlandse aardappelen, aardbeien en radijsjes neemt niet af, maar toe

Er zitten meer gifresten op aardappelen, groente en fruit. Terwijl het doel juist is om steeds minder bestrijdingsmiddelen te gebruiken.

Groenten en fruit zijn vaak vervuild met hormoongif

Op voedsel in Nederlandse winkels zijn restanten van bestrijdingsmiddelen te vinden die kunnen leiden tot medische problemen.