Winnaar World Press Photo Bram Janssen maakte een fotoverhaal over een bioscoop in Kabul: ‘Ik moest de Taliban om toestemming vragen’

Voormalig Zilveren Camerawinnaar Bram Janssen (Maasbree, 1985) reisde drie maanden na de machtsgreep door de Taliban in augustus 2021 voor The Associated Press naar de Afghaanse hoofdstad Kabul. Het was er alweer wat rustiger; hij zou er vijf weken blijven om verhalen te zoeken. “Ik probeer het altijd net iets anders te doen dan de anderen. Ik heb een fotoverhaal in een ziekenhuis gemaakt en toen wees een lokale collega me op die dichte bioscoop.”

Janssen dacht dat de bioscoop gesloten was, maar toen hij naar binnen liep trof hij een man of twintig. “Ze zaten daar maar een beetje, in onzekerheid of de Taliban zouden toestaan dat er weer films werden vertoond, maar dat begreep ik pas later. Maar het was sowieso een schitterende plek. De architectuur is waanzinnig, de lichtinval schitterend… alles klopte. Dus ik wist: dit is een verhaal. Maar als ik wilde fotograferen, zo zeiden ze me, dan moest ik wel toestemming vragen. Ze zijn in dienst van de overheid en de Taliban zijn nu de overheid.”

Toestemming van de Taliban

Met zijn fixer annex tolk meldde Janssen zich bij de Taliban. “Er hangt geen bord met ‘Taliban’, het is gewoon een kantoor in de stad, maar zij hebben daar nu de leiding. Zij vonden het maar vreemd: de bioscoop was dicht, wat wilde ik daar dan doen? Ik ben net zo lang teruggegaan totdat ik toestemming kreeg. Toen ik voor de zoveelste voor hun neus stond, zag ik ze met hun ogen rollen. Zo van: daar heb je hem weer. Toen kreeg ik mijn stempel.” 

Janssen portretteerde onder anderen een bode en de operateur, die bezig was filmrollen uit het archief te checken. “Ze willen gewoon graag bezig blijven. En hij is een enorme filmfreak.” 

Directeur Asita Ferdous, die anders dan de mannelijke medewerkers niet meer naar binnen mocht in ‘haar’ bioscoop, fotografeerde hij bij haar thuis. “In eerste instantie was ze heel huiverig, en dat snapte ik natuurlijk. Maar nadat ik haar een aantal foto’s had laten zien die ik in de bioscoop had gemaakt, zei ze: kom maar. Ik heb haar nogmaals duidelijk uitgelegd wie ik ben en wat ik doe en dat de foto’s overal ter wereld gepubliceerd kunnen worden. Ze vond het allemaal prima. Maar uiteindelijk maak ik de afweging; ik ben verantwoordelijk. Ik heb ook beelden geschoten die ik niet in de serie heb opgenomen, omdat ik niet wil dat de Taliban ze onder ogen krijgen.”

Educatieve films

Zijn fotoserie verscheen onder meer in The Washington Post, maar niet in de Nederlandse media. “Ik ben daar niet zo mee bezig, ik ben gewoon blij als ik het verhaal mooi vind.” Dat zijn serie (van tien foto’s) nu is onderscheiden door World Press Photo noemt Janssen ‘heel bijzonder’. De prijs werd uitgereikt in De Nieuwe Kerk door  Prins Constantijn, sinds 2008 beschermheer van World Press Photo Foundation. “Het is erkenning voor de manier waarop ik verhalen probeer te vertellen. World Press Photo is de meest prestigieuze fotoprijs en de onderscheiding zorgt ervoor dat meer mensen de foto’s te zien krijgen.”

Janssen probeert via zijn fixer contact te onderhouden met de mensen van Ariana Cinema, en hij zou er graag nog eens terugkeren. “Een tijdje terug zag ik op het officiële gemeenteaccount op Twitter dat de bioscoop weer was geopend. In plaats van Hollywood- en Bollywoodproducties, Franse films en lokale films stonden er Islamitische producties en educatieve films op het programma. Ik heb geen idee wat ik daaronder moet verstaan, maar het leek me tof om te zien hoe dat in zijn werk gaat. Maar inmiddels is de bioscoop weer gesloten. Er was een Iraanse organisatie bij betrokken, maar die zijn het land uit gevlucht uit angst voor represailles na politieke onenigheid tussen de twee landen.”

World Press Photo Exhibition 2022: t/m 14 augustus in De Nieuwe Kerk.