Kaag leek blind voor sores in eigen partij - betaalt ze daar zondag de prijs voor?

Zondag wacht de D66-leider een cruciale sessie met leden. Hoe gaat Kaag zich revancheren na de kwestie-Van Drimmelen? ‘Ik hoop dat leden haar met mildheid tegemoet treden.’

Op sneakers stapt Sigrid Kaag in de lift naar de verdieping van oppositiepartij JA21 in het tijdelijke Tweede Kamergebouw. Haar adviseur houdt de deuren open, Kaag beantwoordt deze woensdagochtend nog een paar persvragen over de bedeltour die ze als minister van Financiën samen met premier Mark Rutte aflegt. Gaat het kabinet steun zoeken over links of over rechts? Kaag kiest een diplomatiek antwoord: “Weet u, de gulden middenweg is ook mooi.” En weg is ze.

Rutte gaat dezer dagen op zijn welbekende joviale wijze hee-hoi-doeiend door de Kamergangen, Kaag oogt duidelijk meer gereserveerd en minder enthousiast bij de gesprekspartners. Hoewel intimi benadrukken dat de minister dit graag doet (‘ze onderhandelde met Assad, dat is wel pittiger’) zullen Kaags gedachten ongetwijfeld afdwalen naar zondag, als de partijleider haar meest kritische ledenbijeenkomst sinds haar verkiezing in 2020 beleeft.

Ongekend kritische persconferentie

Op de agenda staat de kwestie-Van Drimmelen en vooral: de gebrekkige afwikkeling daarvan. De zaak draait om de vorige maand vertrokken invloedrijke lobbyist en partijprominent, die een vrouwelijke D66’er ‘stalkte, chanteerde en bedreigde’. Een saillante bijlage bij het rapport daarover bleef in de la, lange tijd greep D66 niet in en  Kaag zelf bemoeide zich slechts zijdelings met het dossier.

In een ongekend kritische persconferentie meldde Kaag weken geleden dat het haar speet dat ze weinig gedaan had en te lang geen contact met het slachtoffer opnam (wat inmiddels wel is gebeurd). “Dat spijt mij ten diepste,” zei Kaag toen. “Ik heb niet doorgepakt, dat neem ik mezelf kwalijk. We boden niet de veiligheid die je moet bieden.” Het vertrouwen onder kiezers kreeg een knauw.

Lees door onder de graphic

Dat uitgerekend Kaag, voorvechter van vrouwenrechten, zo’n interne kwestie leek te verwaarlozen, doet pijn bij D66’ers op en buiten het Binnenhof. De miskleun ontstond door een combinatie van een volle agenda én Kaags opvatting over het politiek leiderschap, lijkt het. Kaag is liever bezig met inhoud en ideologische waarden dan met interne partijproblemen. Daar is het partijbestuur voor.

Krampachtig onderscheid

Voor partijgenoten is dat wel wennen: voorganger Alexander Pechtold hield de touwtjes liefst strakker in handen. Al benadrukt één bron rond Kaag: dat was toen praktisch makkelijker. De partij was lange tijd veel kleiner dan nu.

Interne personeelszaken aan het partijbestuur laten is 99 procent van de tijd een prima plan, maar bij zo’n prominent thema kan een leider zich dat niet permitteren, schetst ook Jan Goeijenbier, voormalig woordvoerder van oud-D66-voormannen Jan Terlouw en Hans van Mierlo. “De buitenwereld gooit alles op één hoop, politieke leiding of partijleiding. D66 maakt daar heel krampachtig onderscheid tussen, maar voor de buitenwereld is het allemaal Kaag.”

Toch worstelt Kaag daarmee, weet predikant en D66-lid Joost Röselaers. De remonstrant spreekt geregeld met de partijleider, Kaag zelf is katholiek, draagt een rozenkrans in haar tas. Ook na de persconferentie hadden de twee contact. “Zo’n zaak raakt haar zeker, daarom heeft ze ook contact gehad met het slachtoffer,” zegt Röselaers. “Maar bedenk: ze is minister in oorlogstijd, de inflatie zit op 10 procent. Ze is ook vicepremier. Je hebt maar één leven, waar moet je met de tijd naartoe? Dus de afweging was: kan ik dit overlaten aan het partijbestuur of niet?”

De harde les nu is: nee. Zeker niet bij dit thema. Toch nuanceert een voormalig D66-minister de inschattingsfout: “Vergeet niet wat voor een zenuwzooi het vorig jaar was in de politiek toen dit speelde. De formatie, het 1-aprildebat over ‘functie elders’. Er waren advocaten in het spel. Je weet ook wat die zeggen: ‘Blijf er maar buiten.’ Maar ik hoop dat leden haar met mildheid tegemoet treden.”

Urenlange sessies

Dat zal zondag blijken. In aanloop naar die beroerde persconferentie eisten ruim zevenhonderd kritische leden extra uitleg. Morgen zijn er eerst urenlange sessies gepland met een aantal van hen, achter gesloten deuren. Na dit stoom afblazen volgt er een openbaar deel en zijn de media pas welkom. Partijvoorzitter Victor Everhardt en Kaag houden toespraken.

Hier en daar klinkt de anonieme roep om het vertrek van de partijvoorzitter, maar openlijk blijft het stil op dat front. “Mijn doel is niet: er moeten koppen rollen,” zegt Daphnie Ploegstra, mede-initiatiefnemer van de kritische petitie. “Ik denk niet dat het is opgelost met het opstappen van Kaag of Everhardt. Openheid is het belangrijkste, herstel van vertrouwen.”

En vergeet niet dat Kaag persoonlijk aandrong op het integriteitsonderzoek na de anonieme melding over Van Drimmelen, zegt oud-D66-Kamerlid Fatma Koser Kaya. “Zij kondigde het onderzoek aan, zij trok het thema breder. En ze durft fouten te erkennen.”

Als de D66’ers inderdaad mildheid en genade tonen, kan Kaag na zondag door als partijleider. Maar wel met een flinke kras. Iedere fout op het gevoelige vlak van vrouwenrechten, transparantie en integriteit doet extra zeer bij een politiek die nieuw leiderschap preekt, beseffen D66’ers.

Lees door onder de graphic

Dat Kaag door haar afstandelijke berichten aan het slachtoffer kil en hardvochtig overkwam, is naar, vindt Röselaers. “Terwijl uitgerekend Sigrid erg loyaal is. Haar kinderen zijn van groot belang voor haar. En ze informeert bijna dagelijks naar je als er privé wat speelt. Als je met haar een glas wijn drinkt op de bank, is ze heel ontspannen, heel anders dan wat je in de politiek ziet. In de politiek was het een eenzaam jaar, met de bedreigingen, het opstappen als minister van Buitenlandse Zaken. Ik denk dat ze blij is dat ze nu weer verder kan met waardengedreven politiek, dat is nog steeds de taal die haar het beste past.”

De eigen kiezer gunt Kaag het voordeel van de twijfel. 59 procent van de eigen achterban vindt dat de partijleider kan aanblijven, peilde EenVandaag. “Iedereen verdient een tweede kans,” stelde een respondent. “Maar,” zei iemand anders, “ze gaat het nog moeilijk krijgen, want zowel politici als kiezers gaan dit niet snel vergeten.”