Brussel wil dat bezorgers, chauffeurs en schoonmakers ‘gewone’ werknemers worden
De Europese Commissie presenteert regels voor platformbedrijven als Thuisbezorgd, Uber en Deliveroo. Hun bezorgers, chauffeurs of schoonmakers zijn in het vervolg gewoon werknemers.
Het is simpel: als je een jasje aan moet van het bedrijf waar je werkt en je wordt tijdens je werk in de gaten gehouden door een app, dan ben je feitelijk geen zelfstandige, maar werknemer. Zo redeneert de Europese Commissie in een wetsvoorstel over platformwerkers dat woensdag openbaar is gemaakt. Het Europees Parlement vroeg hierom, en in februari van dit jaar nam de Europese Commissie zich voor om regels te maken voor bedrijven die diensten aanbieden via een app.
De Commissie zag dat de sector groeide, maar dat de mensen die ervoor werken weinig tot geen rechtsbescherming hadden. Er waren zorgen over hoe werkers gestuurd worden door algoritmes, en over hoe ze hun werk doen zonder recht op vrije dagen of regels over werktijden of -omstandigheden.
Rechtszaken
In verschillende Europese landen liepen toen al rechtszaken, volgens Europarlementariër Agnes Jongerius (PvdA) zeker honderd. Allemaal gingen die om de vraag of een specifieke chauffeur, schoonmaker of bezorger niet eerder een werknemer was dan een zelfstandige. In veel gevallen, ook in Nederland, oordeelde de rechter van wel. “Maar het vreemde was”, zegt Jongerius, “dat die rechtszaken er niet voor zorgden dat werkgevers hun beleid veranderden. Ze gingen gewoon door. Het risico bestond dat uiteindelijk iedere slechtbetaalde fietskoerier individueel naar de rechter zou moeten, om het op te nemen tegen grote bedrijven met diepe zakken.”
Ze is blij dat de Commissie geluisterd heeft naar de wens van het parlement om regels te stellen. Die zullen inhouden dat het andersom gaat: iedereen is werknemer, tenzij dat niet zo is.
Criteria
De Commissie heeft een lijst van criteria opgesteld. Als iemand aan twee daarvan voldoet, is hij werknemer. Ze gaan over de verloning, uiterlijk, supervisie, vrijheidsbeperkende maatregelen, controle en de mogelijkheid om voor anderen te werken. Als bedrijven menen dat ze wél met zelfstandig ondernemers werken, ligt de bewijslast bij hen. Kim van Sparrentak van GroenLinks reageert verheugd. “De nieuwe regels zullen ervoor zorgen dat chauffeurs van taxidienst Uber in dienst moeten worden genomen, net als bezorgers van Deliveroo.”
Op Thuisbezorgd hebben de nieuwe regels geen effect - dat bedrijf heeft zijn werknemers al in dienst. Maar Van Sparrentak vreest wel dat veel platformwerkers buiten de boot vallen. “Deliveroo kan nu zeggen: dan krijg je geen jasje. Dan zijn die fietsbezorgers nog verder van huis.”
Voor de pizzakoeriers en schoonmakers die wel onder de regels vallen, is het goed nieuws. Nu krijgen zij ook vakantiedagen, pensioenen en worden ze bij ziekte doorbetaald.
Algoritmes
Europarlementariër Van Sparrentak is vooral verheugd over het feit dat platforms hun werknemers inzicht moeten gaan verschaffen in de manier waarop algoritmes invloed hebben op allerlei aspecten van hun werk. Ook Jongerius was daar bezorgd over. “Een Uber-chauffeur heeft geen idee waarom hij een bepaalde rit wel of niet krijgt toegewezen. Dat gebeurt op basis van een algoritme.”
Volgens de ontwerprichtlijn moeten digitale werkplatformen hun chauffeurs, koeriers of bezorgers vertellen hoe algoritmes hun prestaties bijhouden, controleren of evalueren. Tenslotte moet er voor medewerkers altijd de mogelijkheid zijn om contact te hebben met een echt mens bij het bedrijf.
Naar schatting vier tot vijf miljoen platform-medewerkers zullen door deze richtlijn van zelfstandige in werknemer veranderen. Dat betekent vaak dat hun beloning zal stijgen. Voor consumenten betekent het dat de prijzen van bezorgservices vrijwel zeker zullen stijgen.
Het duurt overigens nog twee jaar voor de nieuwe regels van kracht worden: eerst moeten de lidstaten en het Europees Parlement er nog iets van vinden, en daarna krijgen lidstaten de tijd om die in te voeren.
Lees ook:
Uber en Deliveroo: Chauffeurs en maaltijdbezorgers willen helemaal niet in loondienst
Platformbedrijven zochten het uit: de mensen die via hen werken, willen vaak geen werknemer zijn. Ze zijn bang dat dat ten koste gaat van hun vrijheid.