Ruim 1100 kinderen van gedupeerden toeslagenaffaire uit huis geplaatst
Het demissionair kabinet liet uitzoeken hoeveel kinderen van gedupeerden ouders in de toeslagenaffaire uit huis werden geplaatst. ‘Het leed dat ouders en kinderen hebben ervaren is onbeschrijfelijk.’
Tussen 2015 en 2020 zijn 1115 kinderen van gedupeerde ouders in de toeslagenaffaire uit huis geplaatst. Het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) onderzocht dat in opdracht van het ministerie van justitie en veiligheid.
Het CBS bekeek niet welke rol de affaire rond de kinderopvangtoeslag bij de uithuisplaatsingen speelde. Het gaat om kinderen die bekend zijn in toeslagendossiers van de Belastingdienst en die in die vijf jaar door de Raad voor de Kinderbescherming ergens anders zijn ondergebracht, bijvoorbeeld in een pleeggezin.
Cijfers lastig te duiden
Het is lastig om de cijfers te duiden, zegt advocaat Khadija Bozia, die meerdere gedupeerden bijstaat. “Als je het cijfers van 1115 hoort, dan schrik je. Elk kind dat uit huis wordt geplaatst, is er een te veel. Maar we weten niet of het door de toeslagenaffaire komt. Dat zou je moeten uitzoeken.”
Wat Bozia in de praktijk ziet is dat er vaak meer problemen spelen. “De laadwagen in zo’n gezin was al vol, de toeslagenaffaire zorgde ervoor dat die naar beneden zakte. Ik denk dat het zaken vooral heeft versneld.”
Demissionair minister Sander Dekker voor rechtsbescherming schreef vorige week in antwoord op Kamervragen het verschrikkelijk te vinden als problemen met de kinderopvangtoeslag “op welke manier dan ook een rol hebben gespeeld bij uithuisplaatsingen”. De minister, die mede namens demissionair staatssecretaris Alexandra van Huffelen van toeslagen antwoordde, zegt diep geraakt te zijn door de verhalen die hij van ouders heeft gehoord. “Het leed dat ouders en hun kinderen hebben ervaren door een uithuisplaatsing is onbeschrijfelijk.” De verhalen die de ronde doen en de Kamervragen waren voor het ministerie reden het CBS begin deze maand opdracht te geven uit te zoeken om hoeveel kinderen het gaat.
Volgens het CBS gaat het om een ‘benadering’ van het aantal uithuisplaatsingen. Wel is het aantal van 1115 eerder een onder- dan een overschatting. Alleen de laatste vijf jaar zijn onderzocht, terwijl de toeslagenaffaire tot zeker 2008 terugloopt. Bovendien kwam er niet altijd een rechter aan te pas, maar stemden sommige ouders in met uithuisplaatsing.
Schatting voortgangsrapportage: 95.000 kinderen
In totaal zijn er duizenden kinderen betrokken bij het toeslagenschandaal: de laatste schatting in de voortgangsrapportage spreekt over 95.000 kinderen. Hun ouders kwamen veelal in de financiële problemen omdat de Belastingdienst de wet zeer strikt uitlegde. Als bijvoorbeeld één document ontbrak bij de aanvraag van kinderopvangtoeslag, dan moesten zij alle ontvangen toeslag terugbetalen. Die ‘spijkerharde uitvoering’, waar overigens ook rechters lange tijd in meegingen, volgde niet dwingend uit de wet, concludeerde de parlementaire ondervragingscommissie eind vorig jaar.
Financiële problemen van ouders zijn op zichzelf geen reden om kinderen uit huis te plaatsen. Wel kunnen schulden zorgen voor “een stapeling van problemen” en een “negatieve invloed op het gezin”, erkent minister Dekker. Als de kinderbescherming vindt dat een kind onveilig opgroeit, wordt er ingegrepen. Overigens toetst de kinderrechter een besluit tot gedwongen uithuisplaatsing altijd.
Binnen het ministerie van financiën wordt inmiddels gewerkt aan een tegemoetkoming voor kinderen die de dupe zijn van het handelen van de Belastingdienst. Tot nog toe is daarvoor 660 miljoen euro beschikbaar gesteld. Mogelijk krijgen kinderen een financiële vergoeding die losstaat van de vergoeding die hun ouders ontvangen. De precieze details van die zogeheten kindregeling worden de komende maanden uitgewerkt.
Duidelijk is wel dat uithuisplaatsingen niet zonder meer zullen worden teruggedraaid nu duidelijk is geworden dat de Belastingdienst zich ongekend hard opstelde en daarmee ouders onterecht in de problemen bracht. Als het om een gedwongen uithuisplaatsing gaat, dan zal eerst een rechter zich buigen over de zaak. De centrale vraag daarbij is wat in het belang is van het kind, aldus Dekker.
Kamer wil uitleg
De Tweede Kamer eist dat de regering onmiddellijk uitleg geeft over het bericht dat minimaal 1115 kinderen van gedupeerde ouders in de toeslagenaffaire uit huis zijn geplaatst. De Kamerleden Pieter Omtzigt, Inge van Dijk (CDA), Peter Kwint (SP), Don Ceder (ChristenUnie) en Farid Azarkan (Denk) spreken over ‘ongelooflijk leed’ in een gezamenlijke verklaring.
“In het toeslagenschandaal stond het belang van ouders en kinderen niet centraal en de gepubliceerde cijfers over het aantal uithuisplaatsingen roepen een aantal belangrijke vragen op. We verwachten van de regering dat zij een toelichting geeft, met een plan komt, perspectief biedt aan deze kinderen en ouders, een telefoonnummer klaar heeft en een brief schrijft aan de ouders, de kinderen en de Kamer. Dat is het minste wat ze de ouders en kinderen verschuldigd is.”
Lees ook:
Rechters: ruimte voor maatwerk ontbrak in kinderopvangtoeslagzaken
Met een evaluatie van haar eigen handelen maakt de rechtspraak excuses aan de gedupeerden van de toeslagenaffaire. Maar de hand gaat niet helemaal in eigen boezem: rechters wijzen ook naar de wetgever en de Raad van State.
Het overgrote deel van de claims in de toeslagenaffaire wordt afgewezen
Er hebben zich inmiddels 47.200 ouders gemeld als gedupeerde in de toeslagenaffaire. Toch krijgt maar liefst zestig tot tachtig procent van de ouders die zich na 15 februari hebben gemeld te horen dat ze niet onder de schaderegeling vallen.